Τσιγγάνα, Τσιγγάνα, Τσιγγάνα ρίξε τα χαρτιά. Γιατί έχω μέσα μου φωτιά. Έχω κρυφό καημό στα στήθια και πες μου την αλήθεια με αυτούς τους στίχους ξεκινάει ένα παραδοσιακό τραγούδι μιλώντας για τη μάντισσα Τσιγγάνα που ένας ο άνδρας ζητάει τη βοήθεια της. Ωστόσο όμως ένα ανυπέρβλητο χάσμα χωρίζει τις Τσιγγάνες απ’ τις υπόλοιπες Ελληνίδες και τους άντρες Τσιγγάνους στον τομέα της ισότητας των δικαιωμάτων στην πραγματική κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή.Οι Ελληνίδες Τσιγγάνες υφίστανται διπλή κοινωνική καταπίεση της ισοτιμίας και ισονομίας στο πλαίσιο των ατομικών, κοινωνικών, πολιτικών και ενδοοικογενειακών δικαιωμάτων. Ελάχιστοι θα μπορούσαν να αρνηθούν ότι οι Ελληνίδες Τσιγγάνες δεν έχουν ίσα και ίδια δικαιώματα τόσο στην Τσιγγάνικη όσο και στην ευρύτερη κοινωνία.
Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναιη συνεχής ενδοοικογενειακή βία και η συστηματική μορφή κακοποίησηςπου υφίστανται οι γυναίκεςΤσιγγάνες μέσα στους Τσιγγάνικους Οικισμούς,η οποίααποτελεί μόνιμη τακτική της ανδροκρατούμενης τσιγγάνικης κοινότητας, με την ανοχή και σιωπή της υπόλοιπης κοινωνίας.Το φαινόμενο της κακοποίησης των γυναικών στους Τσιγγάνικους Οικισμούς είναι πολύ συχνό.Δυστυχώς ακόμα και σήμερα σε πολλές οικογένειες Ρομά ασκείται βία στις Τσιγγάνες γυναίκες όλων των ηλικιών. Στις ημέρες μας οι Ελληνίδες Τσιγγάνες βιώνουν διακρίσεις σε κρατικό, θεσμικό, κοινωνικό και ενδοοικογενειακό επίπεδο, όπως στα πολιτικά, εργασιακά, οικονομικά, κοινωνικά και εκπαιδευτικά τους δικαιώματα. Αποτελεί πραγματικότητα το γεγονός ότι το Ελληνικό Κράτος για περισσότερο από εκατόν εβδομήντα χρόνια δεν εφάρμοσε ολοκληρωμένες πολιτικές κοινωνικής ένταξης για τους Έλληνες πολίτες Ρομά στο βαθμό που έπρεπε, αλλά ούτε και νομοθέτησε νομοσχέδια ή/και νόμους προστασίαςγια την καταπολέμηση των διακρίσεων κατά των γυναικών Ρόμικης καταγωγής. Μια κοινωνία ενός δημοκρατικού κράτους δικαίου δεν έχει συμβάλει στην κοινωνική πρόοδο, κοινωνική ανέλιξη και ανάπτυξη στο πλαίσιο πραγματοποίησης ισότητας, ισοτιμίας και δικαιοσύνης με τις υπόλοιπες Ελληνίδες γυναίκες. Στη χώρα μας άλλωστε το 1978 σχεδόν το σύνολο των Ρομά στερούνταν το δικαίωμα σε μια υπηκοότητα και ιθαγένεια.
Ο ρόλος της Ελληνίδας Τσιγγάνας στην τσιγγάνικη κοινωνίαδεν διαφέρει από την εποχής της Αρχαίας Ελληνίδας. Οι γυναίκες αναλαμβάνουν την φροντίδα της οικογένειας, τις δουλειές του σπιτιού, την ανατροφή των παιδιών. Επίσης οι Τσιγγάνες γυναίκες έχουν και υποχρεώσεις όπως να ράβουν τα ρούχα τους για την οικογένεια και να ετοιμάζουν το φαγητό για όλη την οικογένεια. Σε όλες σχεδόν τις προοδευτικές και αναπτυγμένες χώρες οι σύγχρονες γυναίκες πια του 19Ο αιώνα μέχρι και τον 21Ο αιώνα που ζούμε έχουν πια τα πλήρη δικαιώματά τους ως προς την ψήφο, την κοινωνική τους θέση (ισάξιες με έναν άνδρα) και μπορούν να εργαστούν. Οι γυναίκες ποια έχουν καταφέρει να κατακτήσουν τον επαγγελματικό τομέα πολύ δυναμικά. Τώρα πια όλες οι γυναίκες έχουν και από μια δουλειά. Δυστυχώς όμως με τις Τσιγγάνες γυναίκες δεν έχουν επιτευχθεί μεγάλες και ραγδαίες αλλαγές προς την κατεύθυνση αυτή, μάλλον το φεμινιστικό κίνημα των γυναικών θεωρούσεότι δεν έπρεπε να αλλάξουν οι Τσιγγάνες.
Οι Ρόμμισες εργάζονται ως εποχιακές εργάτριες γης, σε ξένες αγροτικές ιδιοκτησίες χωρίς παροχές και δικαιώματος κοινωνικής ασφάλισης σε κάποια ασφαλιστικά ταμεία. Επίσης παρατηρούμε ότι το κράτος δεν έχει εξασφαλίσει για τις Τσιγγάνες ούτε το δικαίωμα προστασίας από την ανεργία αλλά ούτε και έχει βρει τρόπους ουσιαστικής επίλυσης της κοινωνικής ασφάλισης τους. Τις περισσότερες φορές οι γυναίκες Τσιγγάνες συμπληρώνουν το οικογενειακό εισόδημα με την συμμετοχή τους στις δουλειές των συζύγων τους. Βέβαια υπάρχουν και εκείνες οι Τσιγγάνες που δεν έχουν σύζυγο και αναγκάζονται να βρίσκουν παράτυπους τρόπους εργασίας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε στους Τσιγγάνικους Οικισμούς του Δήμου Σοφάδων είναι με τις χήρες Τσιγγάνες, όπου οι άνδρες τους είτε έχουν αποβιώσει νωρίς, είτε βρίσκονται στις φυλακές, είτε έχουν χωρίσει και τα ποσοστά της ανεργίας αυτής της πληθυσμιακής ομάδας αγγίζουν το 100%. Αυτές οι γυναίκες δεν έχουν κανένα δίκτυο κοινωνικής ή/και οικονομικής προστασίας, με συνέπεια τα φαινόμενα οικονομικής ένδειας και φτώχειας όλο και περισσότερο να εμφανίζονται στο κοινωνικό περιβάλλον, όπου ζουν οι Ρόμμισες. Το Ελληνικό Κράτος οφείλει για τις Ελληνίδες Γυναίκες Τσιγγάνες να μεριμνήσει και να εξασφαλίσει ίσα εργασιακά δικαιώματα προκειμένου και οι τσιγγάνες να έχουν ίσες ευκαιρίες ανεύρεσης εργασίας και απασχόλησης και ίση πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
Εκτός από τον εργασιακό αποκλεισμό που αντιμετωπίζουν οι Ελληνίδες Τσιγγάνες παράλληλα υφίστανται διακρίσεις και σχολικό διαχωρισμό στο εκπαιδευτικό σύστημα διδασκαλίας. Πολλές κοπέλες Ρόμμικης καταγωγής από τη σχολική ηλικία αποκλείονται συστηματικά από την υποχρεωτικήεκπαίδευση. Στους δύο Τσιγγάνικους Οικισμούς των Σοφάδων το ποσοστό αναλφαβητισμού αγγίζει το 90% σε γυναίκες κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας. Όσον αφορά την εκπαίδευση η Ελληνική Πολιτεία πρέπει να λάβει κατάλληλα μέτρα για να επαλειφθούν οι διακρίσεις κατά των γυναικών προκειμένου να τους εξασφαλίσουν ίσα δικαιώματα με εκείνα των ανδρών.
Τώρα όσον αφορά τα πολιτικά δικαιώματα της Τσιγγάνας στη χώρα μας φαίνεται να υφίσταται πολιτικό αποκλεισμό. Δεν θυμάμαι ποτέ από την εποχή του Δαμψαρά του τότε δημάρχου, του πρώην δήμου Σοφάδων,τη δεκαετία 1975 έως σήμερα στην εποχή του Καλλικρατικού δήμου, να υπήρχε συνδυασμός ή δημοτική αρχή όπου να αξιοποίησε τις Τσιγγάνες για να λύσουν τα προβλήματα στους τσιγγάνικους οικισμούς ή να τις δραστηριοποιήσει σε μια κατεύθυνση αλλαγής. Αλλά αυτό που θυμάμαι είναι ότι κάποιοι υποψήφιοι δήμαρχοι έβαλαν τις τσιγγάνες υποψήφιες για να συγκεντρώσουν μόνο ψήφους στα Τσιγγάνικα. Οι τσιγγάνες στον οικισμό των Ρομά στους Σοφάδες δεν δραστηριοποιούνται πολιτικά, δεν έχουν κάποιο σύλλογο ή κάποιο άλλο όργανο που να ασχολείται με τα κοινά. Οι Τσιγγάνες δεν έχουν αποκτήσει ακόμα πολιτική συνείδηση, πράττουν και ψηφίζουν στις εθνικές, δημοτικές και περιφερικές εκλογές σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν και τους λένε οι άνδρες. Από τη θέση μου ο λαός με επέλεξε καλώ όλες τις φεμινίστριες γυναίκες του νομού Καρδίτσας που δραστηριοποιούνται υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών να επισκεφτούν τους τσιγγάνικους οικισμούς και να εφαρμόζουν ευρωπαϊκά προγράμματα για την ένταξη των γυναικών Ρομά,έτσι ώστε να σχεδιαστούν πολύπλευρες δράσεις και να ενθαρρύνουν τις τσιγγάνες να κινητοποιηθούν προς την κατεύθυνση αυτή. Επιθυμώ τη δημιουργία ενός τοπικού οργάνου ή Τσιγγάνικου συλλόγου γυναικών Ρομπου να δραστηριοποιείται για τα δικαιώματα της τσιγγάνας Ελληνίδας. Ένας Σύλλογος Ελληνίδων γυναικών Ρόμ όπως ιδρύθηκε το 2002 στο ΔεντρόποταμοΘεσσαλονίκηςαπό γυναίκες που ήθελαν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των οικογενειών τους αποκτώντας φωνή και διεκδικώντας τα δικαιώματά τους. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθούμε για το έργο που έχουν επιτελέσει τα κέντρα στήριξης Ρομ για τις Τσιγγάνες γυναίκες στο πλαίσιο ένταξης, δράσης και ενσωμάτωσης τους στην ευρύτερη κοινότητα. Μεγάλη ευθύνη για την κινητοποίηση των Τσιγγάνων γυναικών έχουν τα κέντρα στήριξης με τη δημιουργία σχολή γονέων και γυναικών πράγμα που από 2006 δεν έχει προχωρήσειτίποτα στους τσιγγάνικους οικισμούς εδώ και 11 χρόνια και απορώ γιατί,ενώ σε άλλες περιοχές της χώρας μας έχουν τσιγγάνικο σύλλογο γυναικών όπου δραστηριοποιούνται τσιγγάνες γυναίκες από το 1932. Στο δικό μας νομό δεν υπάρχει καμιά κινητοποίηση. Ευελπιστώ ο Δήμος Σοφάδων και Καρδίτσας, καθώς και επίσης οι γυναίκες βουλευτές και οι εκλεγμένες γυναίκες των δήμων και της αντιπεριφέρειαςσε συνεργασία με το ‘’κέντρο γυναικών’’ να ευαισθητοποιηθούν στο συγκεκριμένο θέμα και να προβούν στις ανάλογες ενέργειες.
Χαρίτος Παναγιώτης
Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλος
Καθ ‘όλης αρμοδιότητας για θέματα Ρομά.
Δήμου Σοφάδων
