Η περιοχή των Αγράφων είναι ακριβώς στο κέντρο ανεπτυγμένων ή αναπτυσσόμενων ορεινών τουριστικών προορισμών οι οποίοι, παρότι βρίσκονται σε σχετικά μικρές αποστάσεις μεταξύ τους δεν διαθέτουν άμεση σύνδεση ούτε μεταξύ τους ούτε μέσω της περιοχής μελέτης, η οποία, όπως προαναφέραμε, είναι στο ενδιάμεσο τμήμα.
Η διασφάλιση της επιτυχίας των αναπτυξιακών προσπαθειών της περιοχής απαιτεί ένα ευρύ πλέγμα υποδομών και υπηρεσιών πάνω στο οποίο θα αναπτυχθούν οι κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες της περιοχής παρέχοντας τόσο στους επισκέπτες όσο και στους μόνιμους κατοίκους της περιοχής τις βασικές εξυπηρετήσεις για ασφαλή και ευχάριστη διαβίωση (οδικό δίκτυο, μονάδες υγείας, κοινωνικές παροχές κλπ).
Η έναρξη της αναπτυξιακής πορείας της περιοχής θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με «τεχνητό» τρόπο εισάγοντας στην περιοχή δραστηριότητες που θα στοχεύουν σε δύο ταυτόχρονα στόχους.
Ο πρώτος αφορά την παρουσία ανθρώπινου δυναμικού που θα εμπλουτίσει και θα ενισχύσει τον υπάρχοντα πληθυσμό της περιοχής, στηρίζοντας μέσω της μεταφερόμενης κατανάλωσης το τοπικό οικονομικό κύκλωμα, ενεργοποιώντας τον τοπικό οικονομικό πολλαπλασιαστή (π.χ. ένα Χιονοδρομικό Κέντρο προσφέρει θέσεις εργασίας, άρα διαμονή στην ευρύτερη περιοχή ενός σημαντικού αριθμού ατόμων, ενώ παράλληλα οι επισκέπτες χιονοδρόμοι με την ευκαιρία επίσκεψή τους στο Χιονοδρομικό κέντρο, θα επισκεφθούν / καταναλώσουν και στην ευρύτερη περιοχή).
Ο δεύτερος στοχεύει αφενός σε ό,τι και ο πρώτος, δηλαδή στην αύξηση της παρουσίας πληθυσμού, και αφετέρου στην εισαγωγή τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού στους τομείς που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα η περιοχή (π.χ. Φυσικό περιβάλλον, πλούσια χλωρίδα & πανίδα κ.α.), ώστε άμεσα και έμμεσα να ευαισθητοποιήσει, να ενημερώσει, να εκπαιδεύσει, να κινητοποιήσει και να στηρίξει την αναπτυξιακή προσπάθεια της περιοχής. (π.χ. στα πρότυπα λειτουργίας του Πανεπιστημιακού Δάσους Περτουλίου που έχει παραχωρηθεί στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στο τμήμα Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος για την ολοκλήρωση της πρακτικής άσκησης των φοιτητών αλλά και για επιστημονική έρευνα με πολλαπλά οφέλη για την τοπική κοινωνία και οικονομία).
Η έναρξη συστηματικής αλλά ελεγχόμενης ανάπτυξης της περιοχής με την λειτουργική ολοκλήρωση των υποδομών και ανοδομών (π.χ. οδικό δίκτυο, ολοκλήρωση των έργων στον ταμιευτήρα Συκιάς και η πλήρωσή του), καθώς και ο σταδιακός εμπλουτισμός των οικονομικών δραστηριοτήτων της περιοχής (π.χ. ανάπτυξη επιχειρηματικότητας σχετιζόμενη άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό) θα οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα για την αειφορική ανάπτυξη της περιοχής.
Επισημαίνεται ότι η εφαρμογή των προτεινόμενων δράσεων απαιτεί την αρμονική και συστηματική συνεργασία των τοπικών φορέων και την αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων φυσικών και ανθρώπινων πόρων στην μακροχρόνια αναπτυξιακή πορεία της περιοχής της Αργιθέας και των Αγράφων.
Στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο
Λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής μελέτης και στηριζόμενοι στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει έχουν αναλυθεί οι προτεινόμενες παρεμβάσεις που θα συμβάλουν στην επίτευξη μιας Ολοκληρωμένης Αναπτυξιακής Παρέμβασης. Θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η εφαρμογή και ο χρονοπρογραμματισμός των παρεμβάσεων δεν μπορεί να προβλεφθεί στα πλαίσια της παρούσης μελέτης, αφού ένας μεγάλος αριθμός παραγόντων επιδρούν για την άμεση ή μη εφαρμογή τους. Τόσο κατά το στάδιο μελέτης και σχεδιασμού των παρεμβάσεων όσο και κατά την εφαρμογή τους η ενεργοποίηση των αιρετών αρχών αυτοδιοίκησης και των κάθε μορφής τοπικών συλλογικών φορέων και αναπτυξιακών εταιρειών για την επιτόπου προώθηση των δράσεων του συνόλου των αξόνων – μέτρων, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο βιωσιμότητας και αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων. Είναι φανερό ότι η κατάρτιση και εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος επιδιώκει σε μακροχρόνιο ορίζοντα την πληθυσμιακή ανάκαμψη, την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας και ισόρροπη κατανομή της στο χώρο, την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος κ.λ.π. Επισημαίνεται η σημασία των ολοκληρωμένων παρεμβάσεων στα πλαίσια της σχεδιασμένης βιώσιμης ανάπτυξης των ορεινών περιοχών με ποικιλία έργων και δράσεων, όπως είναι η:
– προστασία, αποκατάσταση, ανάδειξη και ορθή αξιοποίηση της φυσικής κληρονομιάς (εθνικοί δρυμοί, τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, υδρότοποι, πανίδα, χλωρίδα, γεωμορφικοί σχηματισμοί),
– προστασία, αποκατάσταση, ανάδειξη και ορθή αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς (μνημεία όλων των εποχών, ανθρωπογενή τοπία ιδιαίτερου κάλλους, παραδοσιακοί οικισμοί, ζώσα παράδοση, σύγχρονη δημιουργία με ιδιαιτερότητα),
– ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως χιονοδρομικός, ιαματικός, ορεινής άθλησης, οικολογικός, πολιτιστικός, αγροτουρισμός,
– κατάλληλη ανάπτυξη φυτικής, κτηνοτροφικής, δασικής παραγωγής (βιολογικά, υγιεινά προϊόντα, παραδοσιακά, ονομασίας προέλευσης, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμηση υδάτινων πόρων),
– ανάπτυξη πρώτης κατοικίας για τους κατοίκους και για ειδικές κατηγορίες που προτιμούν τις ορεινές περιοχές για μόνιμη κατοικία, καθώς και δεύτερης/παραθεριστικής,
– κατασκευή υποδομής, τεχνικής και υπηρεσιών για τον πληθυσμό και τις δραστηριότητες του,
– εκπαίδευση, επιμόρφωση, κατάρτιση, επανακατάρτιση,
– ανάπτυξη πρωτοβουλιών με ενεργοποίηση του τοπικού ανθρώπινου παράγοντα, αλλά υπερτοπικού εθελοντικά προσφερόμενου (κάτοικοι αστικών κέντρων καταγόμενοι από τις ορεινές περιοχές, ξένοι λάτρες του ελληνικού ορεινού χώρου, Έλληνες της διασποράς),
– θεσμική-διαχειριστική οργάνωση, ενίσχυση του πνεύματος συνεργασίας και εταιρικών σχέσεων,
– διάθεση δημόσιων πόρων και παροχή κινήτρων για προσέλκυση χρηματοδοτικών πόρων του ευρύτερου δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Με βάση τις παραπάνω αναπτυξιακές πολιτικές είναι προφανής η σημασία του Στρατηγικού Σχεδιασμού ως βασικού εργαλείου για μια ολοκληρωμένη και βιώσιμη ανάπτυξη της Περιοχής της Αργιθέας και των Αγράφων του Νομού Καρδίτσας, καθώς επίσης η ανάγκη δημιουργίας νέου τύπου φορέων διαχείρισης ευρύτερων χωρικών ενοτήτων, οι οποίοι σε συνεργασία με τα περιφερειακά συμβούλια και τους φορείς τοπικής ανάπτυξης θα μπορούσαν να συμβάλουν αποτελεσματικά στην αναπτυξιακή διαδικασία της ορεινής και μειονεκτικής αυτής περιοχής ξεπερνώντας τα εκάστοτε στενά αυτοδιοικητικά όρια. Η λειτουργία ενός σταθερού μηχανισμού υψηλής τεχνογνωσίας για την υποστήριξη της εφαρμογής της αναπτυξιακής προσπάθειας συνολικά θα μπορούσε να συμβάλλει καταλυτικά στην ορθολογική και αποτελεσματική ολοκλήρωση των δράσεων, βελτιώνοντας τις υφιστάμενες στρατηγικές και λειτουργικές αδυναμίες.
Αναπτυξιακό όραμα
Εξετάζοντας το γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής σε συνδυασμό με τα δημογραφικά, κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα της περιοχής μελέτης και έχοντας υπόψη την θεωρητική προσέγγιση που αναπτύχθηκε στην προηγούμενη φάση καταλήξαμε στην διατύπωση του αναπτυξιακού οράματος για την περιοχή των Θεσσαλικών Αγράφων.
Ο βασικός αναπτυξιακός στόχος είναι η μετατροπή της περιοχής μελέτης σε ορεινό συγκοινωνιακό κόμβο της Νότιας Πίνδου και η ανάπτυξη στο «εσωτερικό» της περιοχής μελέτης οικονομικών δραστηριοτήτων, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που παρέχει το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, με απώτερο σκοπό τη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για την αναστροφή της εσωτερικής μετανάστευσης, απαντώντας αποτελεσματικά στα φαινόμενα ερήμωσης και εγκατάλειψης που παρατηρούνται τις τελευταίες δεκαετίες.
Ως «εσωτερικό» πεδίο, ορίζουμε την ευρύτερη περιοχή δυτικά των αυχένων Τυμπάνου και Αγίου Νικολάου, που περικλείεται στα όρια του νομού Καρδίτσας. Στην περιοχή αυτή σχηματίζεται μία «λεκάνη» η οποία αποτελεί ομοιογενές σχηματισμό με αρκετά ανεπτυγμένους κοινωνικοοικονομικούς δεσμούς και η οποία μπορεί να αποτελέσει στο σύνολό της ενιαία οντότητα οικονομικής δραστηριότητας.
Η ύπαρξη των ορεινών όγκων αλλά και των διοικητικών ορίων σε επίπεδο νομού έχουν λειτουργήσει καταλυτικά στην ιστορική οριοθέτηση της περιοχής αυτής.
