«Το ρήγμα των Σοφάδων δεν μπορεί να δώσει εύκολα μεγάλο σεισμό πια» ξεκαθαρίζει μιλώντας μας αποκλειστικά ο κ. Ευθύμιος Λέκκας, Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής & Εφαρμοσμένης Γεωλογίας & Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών: «Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων» και Πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας.
Ο κ. Λέκκας αναφέρεται επίσης στις πρόσφατες συνεχείς σεισμικές δονήσεις που είχαμε στην Καρδίτσα, αλλά και στο πόσο καλά προετοιμασμένη είναι η χώρα μας για έναν μεγάλο σεισμό.
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Ερ.: Κύριε Λέκκα σας συναντάμε στο περιθώριο της ημερίδας με θέμα «Σεισμός και Κτίρια» που πραγματοποιείται στην Καρδίτσα και θα θέλαμε να ξεκινήσουμε με αυτό ακριβώς το θέμα. Τα κτίρια στη χώρα μας σε τι ποσοστό έχουν πλέον σεισμική επάρκεια; Πόσο οργανωμένοι είμαστε σε αυτόν τον τομέα;
Απ.: Τα κτίρια στην Ελλάδα είναι ένας δομημένος ιστός που έχει δομηθεί σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό με βάση τους αντισεισμικούς κανονισμούς οι οποίοι έχουν εκπονηθεί από τον Οργανισμό Αντισεισμικής Προστασίας. Όπως φαίνεται από τους σεισμούς τους μεγάλους, και όπως πρόσφατα συνέβη στους σεισμούς της Κεφαλονιάς και της Λευκάδας, τα κτίρια δεν υφίστανται βλάβες εύκολα. Πρέπει να πάμε σε πολύ μεγάλα μεγέθη. Συνεπώς δεν θα πρέπει να ανησυχούμε από την κατάσταση. Τα περισσότερα κτίρια είναι κτίρια με επαρκή αντισεισμικό σχεδιασμό. Είναι κτισμένα σύμφωνα με τις προδιαγραφές που υπάρχουν και θεωρώ ότι ο πολεοδομικός ιστός της Ελλάδας είναι από τους καλύτερα ανθεκτικούς ιστούς.
Βεβαίως υπάρχουν και κτίρια που έχουν κτιστεί παλαιότερα και τα οποία διατρέχουν κάποιο κίνδυνο αλλά θεωρώ ότι σαν σύνολο και σαν γενική εικόνα εκείνο το οποίο προκύπτει είναι ότι έχουμε να κάνουμε με ασφαλή κτίρια στον ελληνικό χώρο.
Ερ.: Ένα εξίσου σημαντικό θέμα το οποίο θα αναδειχθεί και κατά τη διάρκεια του σχετικού σεμιναρίου για εκπαιδευτικούς του Νομού όπου επίσης θα συμμετάσχετε (σ.σ. έγινε στις 5/4) είναι η αντισεισμική προστασία των σχολικών μονάδων. Τα σχολεία στη χώρα μας είναι σωστά και επαρκώς θωρακισμένα απέναντι σε έναν σεισμικό κίνδυνο;
Απ.: Ειδικά τα σχολεία σε ένα ποσοστό 90-95% είναι από τα πιο καλά κτίρια τα οποία υπάρχουν στον δομημένο ιστό της Ελλάδας. Είναι κτίρια τα οποία είναι σύγχρονα και έχουν δομηθεί σύμφωνα με τις τελευταίες προδιαγραφές και με τους πιο αυστηρούς κανονισμούς και επιβλέψεις. Βεβαίως υπάρχουν και τα πιο παλιά σχολεία και ιστορικά κτίρια στα οποία γίνονται ακόμη μαθήματα. Αυτά εάν γίνει συντήρηση επαρκής δεν νομίζω να υπάρχει κάποιο ιδιαίτερο θέμα. Αλλά στο σύνολό τους, σαν μια γενική εικόνα, έχουμε να κάνουμε με σχολεία τα οποία είναι ασφαλή στον ελληνικό χώρο.
Ερ.: Στην Ελλάδα πόσο καλά προετοιμασμένοι είμαστε για την αντιμετώπιση ενός μεγάλου σεισμού; Υπάρχει σχεδιασμός; Επαρκούν τα μέσα που διαθέτουμε;
Απ.: Στην Ελλάδα είμαστε σε ένα πολύ καλό επίπεδο από άποψη ετοιμότητας. Θεωρώ ότι ακόμα και σε μεγάλο σεισμό, όπως το αποδείξαμε και στο σεισμό της Κεφαλονιάς και στο σεισμό της Λευκάδας, μπορούμε να αντιμετωπίσουμε γεγονότα μεγάλα με πολύ αρνητικά χαρακτηριστικά.
Βεβαίως, όταν ένας σεισμός είναι ακόμα μεγαλύτερος σε μέγεθος και ξεπερνάει τα 6,5 Ρίχτερ τότε προκύπτουν ειδικά θέματα τα οποία είναι επόμενο να προκύπτουν. Αλλά σεισμός πάνω από 6,5 Ρίχτερ είναι πολύ δύσκολο να γίνει. Δεν είναι εύκολο. Δεν είναι καθημερινό φαινόμενο. Γίνεται μια φορά στα 100, στα 150 χρόνια.
Συνεπώς, θεωρώ ότι είναι μόνο θεωρητική αυτή η προσέγγιση και εκείνο το οποίο πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι σεισμούς μέχρι 6,5 βαθμούς τους αντιμετωπίζουμε σχετικά εύκολα χωρίς να έχουμε επιπτώσεις.
Ερ.: Τελικά υπάρχουν ΄΄γεωγραφικές ζώνες΄΄στη χώρα μας που να παρουσιάζουν πιο αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης ενός σεισμού έναντι κάποιων άλλων; Ή όλα αυτά που ακούμε και διαβάζουμε κατά καιρούς είναι υπερβολές και χρειάζεται μια μεγαλύτερη ψυχραιμία από όλους;
Απ.: Στην ελληνική χώρα υπάρχουν τρεις ζώνες. Είναι η ζώνη με πολύ μεγάλη σεισμική επικινδυνότητα, είναι η ζώνη με μέτρια σεισμική επικινδυνότητα και η ζώνη με μικρή σεισμική επικινδυνότητα. Αυτό έχει αποδειχθεί από επιστημονικές μελέτες. Και σε κάθε ζώνη, ανάλογα με το αν έχουμε υψηλή σεισμική επικινδυνότητα ή όχι, έχουμε διαμορφώσει και τον αντισεισμικό κανονισμό. Από εκεί και πέρα, εκείνο το οποίο προκύπτει είναι ότι ναι μεν περιμένουμε υψηλή σεισμικότητα σε αυτές τις ζώνες αλλά δεν περιμένουμε αύριο έναν σεισμό σε μια ζώνης υψηλής σεισμικότητας. Ο σεισμός μπορεί να είναι και στη ζώνη χαμηλής σεισμικότητας.
Συνεπώς, ο ρόλος ο δικός μας και κυρίως ο ρόλος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας είναι να μπορέσει να είναι έτοιμος για σεισμούς σε κάθε σημείο της χώρας. Όχι μόνο έτοιμος στη ζώνη υψηλού κινδύνου. Και σε περιοχές οι οποίες δεν έχουν έντονο σεισμικό ιστορικό.
Ο ρόλος του Ο.Α.Σ.Π. είναι να προσέχει όλο τον ελληνικό χώρο προκειμένου να αντιμετωπίσουμε εύκολα φαινόμενα τα οποία μπορεί να εκδηλωθούν.
Ερ.: Το τελευταίο δίμηνο στην Καρδίτσα καταγράφηκαν έξι ασθενείς σεισμικές δονήσεις που μπορεί να μην ξεπέρασαν τα 3 Ρίχτερ σε μέγεθος αλλά αυτή η συχνότητα μέσα σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα προκάλεσε ανησυχία. Υπάρχει λόγος να φοβάται κανείς και πως εξηγούνται όλα αυτά τα τελευταία περιστατικά;
Απ.: Αυτά τα περιστατικά οφείλονται σε μικρά ρήγματα τα οποία υπήρχαν στο περιθώριο της θεσσαλικής πεδιάδας, δεν μπορούσαν να δώσουν κάτι παραπάνω, είναι συνέχεια στην προέκταση του μεγάλου ρήγματος των Σοφάδων, αλλά είναι μικρά ρήγματα απομονωμένα.
Ερ.: Κάθε φορά που σημειώνεται μια σεισμική δόνηση με επίκεντρο κοντά στους Σοφάδες, όπως συνέβη και πρόσφατα, πάντα όλοι θυμούνται τον καταστροφικό σεισμό των 7 Ρίχτερ που σημειώθηκε εκεί στις 30 Απριλίου του 1954 και πολλοί ανησυχούν για το ρήγμα που υπάρχει στην περιοχή. Τελικά ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος όταν έχουμε να κάνουμε με έναν τέτοιο ρήγμα ή όλα αυτά είναι και πάλι υπερβολές;
Απ.: Το ρήγμα των Σοφάδων, όπως αποδείχθηκε, δεν μπορεί να δώσει εύκολα μεγάλο σεισμό πια. Πρέπει να περάσουν δεκαετίες πάρα πολλές για να μπορέσει να πει κανείς ότι περιμένουμε κάποιο μεγάλο σεισμό.
Από εκεί και πέρα τα μικρά ρήγματα δεν είναι σε θέση να δώσουν μεγάλο σεισμό. Συνεπώς, είναι δονήσεις που δεν μας ανησυχούν.
Οπωσδήποτε πρέπει να μας βάζουν σε μια κατάσταση σκέψης έτσι ώστε να μην χαλαρώνουμε και να έχουμε πάντα τα μέτρα ετοιμότητας σε εγρήγορση.
Ερ.: Πώς μπορούν να επηρεάσουν οι φυσικές καταστροφές την κλιματική αλλαγή και πόσο σημαντική πρόκληση αποτελεί η πρόληψή τους για τον ενεργό πολίτη;
Απ.: Οι φυσικές καταστροφές μπορούν να επηρεάσουν την κλιματική αλλαγή. Βέβαια, οι σεισμοί δεν έχουν άμεση επίδραση, όμως τα ακραία φαινόμενα ερημοποίησης ή οι παρεμβάσεις μέσα σε αστικές περιοχές ή εκτός αστικών περιοχών στην ατμόσφαιρα από τον άνθρωπο, όλα αυτά μπορούν να επηρεάσουν το κλίμα και προς μια κατεύθυνση η οποία μπορεί να είναι αρκετά επώδυνη για τις επόμενες γενιές.
Συνεπώς, εκείνο το οποίο έχουμε να κάνουμε είναι να κάνουμε διαχείριση των πόρων με πολύ περίσκεψη προκειμένου να επηρεάσουμε όσο το δυνατόν λιγότερο την ατμόσφαιρα.
Ερ.: Έχετε συμμετάσχει σε δεκάδες επιχειρησιακές και ερευνητικές αποστολές αντιμετώπισης καταστροφών τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα πριν από δύο χρόνια που βρεθήκατε στο Νεπάλ μετά τον ισχυρό σεισμό μεγέθους 7,8 Ρίχτερ. Από όλες αυτές τις εμπειρίες που έχετε ζήσει ποια ήταν η πιο «δυνατή» και για ποιο λόγο;
Απ.: Η πιο δυνατή εμπειρία ήταν στην Κίνα όταν βρέθηκα αμέσως μετά τον μεγάλο σεισμό του 2008 όπου πραγματικά βρέθηκα μπροστά σε ένα σχολείο με 2.000 μαθητές από τους οποίους οι περισσότεροι είχαν σκοτωθεί. Και σε ένα κτίριο αρκετά σύγχρονο. Και ένα κτίριο ειδικά σχεδιασμένο γι ΄ αυτό το σεισμό.
Ερ.: Ποιος είναι ο ρόλος και οι κύριες δράσεις του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας του οποίου είστε Πρόεδρος;
Απ.: Για δυο – τρεις δεκαετίες προσπαθούσα να φθάσω σε ένα επίπεδο τέτοιο ούτως ώστε να μπορέσω να κατανοήσω το φαινόμενο και να είμαι σε στάδιο επαρκές επιστημονικό αλλά και σε επίπεδο διοίκησης και όταν βεβαίως το 2010 μου προτάθηκε να αναλάβω τον Οργανισμό τον ανέλαβα ευχαρίστως δεδομένου ότι είναι ένας Οργανισμός με βαριά ιστορία. Από το 1983.
Μια ιστορία που είναι πολύ θετική και έχει καταξιωθεί στη συνείδηση του ελληνικού λαού ο Οργανισμός ως συνώνυμο της αντισεισμικής θωράκισης της χώρας. Με μεγάλο έργο, ένα τεράστιο έργο τόσο από τα στελέχη όσο και από τις Διοικήσεις τις προηγούμενες και βέβαια προσπαθούμε σε ένα περιβάλλον μειωμένων πόρων να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε στο έργο το οποίο είναι πρώτιστα κοινωνικό έργο το έργο του Οργανισμού.
Ερ.: Κλείνοντας, τι ήταν εκείνο το οποίο σας οδήγησε στο να ασχοληθείτε με τη συγκεκριμένη επιστήμη;
Απ.: Το πρώτο ερέθισμα ότι μου άρεσε η φύση, μου άρεσε η γεωλογία, μου άρεσαν οι γεωδυναμικές εργασίες. Είχαν και μνήμες βέβαια από μεγάλο σεισμό στην Καρδίτσα στα παιδικά μου χρόνια και όταν προέκυψε να ασχοληθώ με τη γεωλογία κατευθύνθηκα προς αυτό τον κλάδο.
Βέβαια το φαινόμενο του σεισμού είναι ένα ενδιαφέρον φαινόμενο, ένα φαινόμενο κυρίαρχο και αυτό αποτελεί ένα πρόσθετο βάρος στην επιλογή μου.
