Οι κοινόχρηστοι χώροι και ο νόμος της ζούγκλας
Εάν αναζητήσουμε το μοντέλο της πόλης που ζει για να περιφρονεί τους κανόνες και να αναπαράγει ένα χάος που υποβαθμίζει την ποιότητα της ζωής μας, δε θα χρειαστεί να ταξιδέψουμε. Το ζούμε ήδη. Το δημιουργήσαμε με την αξία μας. Η Καρδίτσα μπορεί άνετα να αποτελέσει ένα θεματικό πάρκο αναρχίας, στο οποίο μπορούν να ταξιδεύουν παιδιά από ευρωπαϊκές πόλεις για να δούνε τι θα συνέβαινε στις πόλεις τους εάν ο καθένας αποφάσιζε να κάνει ότι κάνουμε εμείς στην Καρδίτσα.
Οι κανόνες βέβαια στα χαρτιά υπάρχουν. Εμείς όμως ρίχνουμε μπάζα στα χαντάκια, παρκάρουμε αυτοκίνητα σε πεζοδρόμια και κυριολεκτικά επάνω στις πλατείες. Πετάμε τα σκουπίδια στο δρόμο. Σπάμε τους κάδους για τα σκουπίδια, τους καίμε, γράφουμε στους τοίχους και στα μνημεία. Επεκτείνουμε τα καταστήματά μας με κασάκια, τούβλα, σχοινιά και καρέκλες καταλαμβάνοντας πεζοδρόμια και οδόστρωμα, βρίζοντας μάλιστα όσους αμύητους επισκέπτες προσπαθούν να παρκάρουν εμπρός στο μαγαζί μας. Όσο για τα τραπεζοκαθίσματα, αυτά τα βγάζουμε παντού. Και δε τα πληρώνουμε κιόλας, «ένεκα της κρίσης» πάντα.
Αντιλαμβανόμαστε εύκολα ότι το παραπάνω πλαίσιο δεν αποτελεί το ιδανικό υπόστρωμα για την ψύχραιμη αποτίμηση της ελεγχόμενης στάθμευσης. Παρ’ όλα αυτά, όταν καλείσαι να διοικήσεις οφείλεις να έχεις καθαρή ματιά και κρίση. Και το κυριότερο, τη γενναιότητα να υπερασπίζεσαι το δημόσιο συμφέρον, το συμφέρον των δημοτών που αξιώνουν ποιότητα ζωής, έναντι του ιδιωτικού.
Το επιχείρημα εναντίον της ελεγχόμενης στάθμευσης είναι ένα: Δεν έχω να πληρώσω ή δεν επιθυμώ επειδή καταβάλω τέλη κυκλοφορίας. Δεν υπάρχει κάποιο άλλο επιχείρημα. Ο ισχυρισμός που έχω διαβάσει «πρέπει πρώτα να βελτιώσετε τις συνθήκες διαβίωσης και μετά να μας ζητήσετε να σεβαστούμε τους κανόνες» είναι πέρα για πέρα υποκριτικός. Είναι δυνατό να ισχυρίζεται κάποιος στα σοβαρά ότι πρέπει πρώτα να βελτιωθεί κάτι δίχως να αλλάξει; Χωρίς την υιοθέτηση κανόνων; Η εφαρμογή των κανόνων προηγείται και οδηγεί στην επιθυμητή βελτίωση. Το μοναδικό λοιπόν επιχείρημα ενάντια στην ελεγχόμενη στάθμευση είναι σεβαστό. Σε αυτό το πρώτο, αλλά κυρίως στο δεύτερο μέρος που θα ακολουθήσει, θα προσπαθήσουμε να το αντισταθμίσουμε με τα επιχειρήματα υπέρ της ελεγχόμενης στάθμευσης.
Πρώτα απ’ όλα δε συζητάμε για κανένα «χαράτσι» καθώς το αντίτιμο των δημοτικών παρκομέτρων δεν το πληρώνουν όλοι, αλλά μόνο οι κάτοχοι αυτοκινήτων που επιθυμούν να σταθμεύσουν σε μια από τις πολύ λιγότερες από τη ζήτηση θέσεις στάθμευσης του κέντρου. Συζητάμε λοιπόν για τη διαχείριση του πολύτιμου και σπανίζοντος κοινόχρηστου χώρου και όχι για τον ίδιο τον χώρο.
Ο χώρος παρκαρίσματος σήμερα, δίχως κανόνες διαχείρισης, απλά δεν είναι κοινόχρηστος καθώς καταλαμβάνεται από όποιον προλάβει. Εφόσον πηγαίνω στο Δημαρχείο στις επτά το πρωί και φεύγω στις τέσσερις το απόγευμα, καταλαμβάνω δίχως πραγματικό λόγο ένα χώρο τον οποίο οι επισκέπτες του κέντρου αναζητούν απεγνωσμένα για να βρούνε το λογιστή τους, να πάνε τα παιδιά τους στο γιατρό και να ψωνίσουν. Επειδή πηγαίνω στο Δημαρχείο τα χαράματα και δεν υπάρχει αντίτιμο, έχω την ευχέρεια να τους στερήσω τη δυνατότητα στάθμευσης. Εάν φυσικά υπήρχε αντίτιμο θα επέλεγα το ποδήλατο ή τα πόδια για τη μετακίνησή μου από την Ευαγγελίστρια στο Δημαρχείο, κάτι που στην πραγματικότητα κάνω!
Το αντίτιμο και το χρονικό όριο είναι εύλογα και δίκαια ακριβώς επειδή ο σπανίζων χώρος των θέσεων στάθμευσης στα κέντρα των πόλεων είναι κοινόχρηστος, επομένως πρέπει να είναι προσβάσιμος κατά όσο πιο αναλογικό τρόπο γίνεται σε όλους. Δεν είναι άλλωστε τυχαία η θέσπισή του σε όλες τις πρωτεύουσες της Θεσσαλίας. Εμείς ίσως έχουμε κάποιους λόγους να πιστεύουμε ότι είμαστε οι πιο τσαχπίνηδες Θεσσαλοί και οι υπόλοιποι τα κορόιδα, με αυτή όμως την περίσσεια εξυπνάδας που διαθέτουμε έχουμε κάνει τη ζωή μας πραγματικά δύσκολη.
Ο εξισορροπητικός ρόλος του μέτρου
Το κοινό δικαίωμα χρήσης αυτού του σπανίζοντος δημοσίου χώρου εκ μέρους των κατόχων αυτοκινήτων, πρέπει να αντισταθμίζεται, σε κάποιο βαθμό, από την καταβολή του αντιτίμου, ώστε να εξισορροπείται το δικαίωμα με τη υποχρέωση. Η καταβολή ενός μικρού αντιτίμου εμπράκτως υπογραμμίζει, ότι η ιδιωτική αυτοκίνηση ιδιαίτερα στα κέντρα των πόλεων, δεν είναι αυτονόητο και απεριόριστο δικαίωμα αλλά τρόπος μετακίνησης επιβαρυντικός όσον αφορά το κυκλοφοριακό, την ηχορύπανση, την άνετη χρήση των πεζοδρομίων και την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Αυτοί επομένως που επιβαρύνουν δυσανάλογα, υπερχρησιμοποιώντας δημόσια αγαθά και προκαλώντας επιπτώσεις στην κοινή ποιότητα ζωής, είναι δίκαιο και εύλογο να αποζημιώνουν με έναν ελάχιστο έστω τρόπο το κοινωνικό σύνολο. Εάν αυτό δεν το επιθυμούμε μπορούμε για παράδειγμα να απαλλάξουμε τους επαγγελματίες της εστίασης από τα τέλη κατάληψης τραπεζοκαθισμάτων και να επιτρέψουμε τις μόνιμες κατασκευές στους κοινόχρηστους χώρους ώστε να προωθήσουμε την επιχειρηματικότητα. Το αποτέλεσμα όμως θα είναι οδυνηρό.
Θα εισπράττουν και θα ελέγχουν ιδιώτες;
Πρόκειται για αστεία φήμη. Η ελεγχόμενη στάθμευση θα λειτουργήσει αποκλειστικά με υπαλλήλους του Δήμου. Οι έλεγχοι διενεργούνται από την Ομάδα Εργασίας Ελέγχου, η οποία με την 532/2014 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και την 1829/2014 απόφαση Δημάρχου έχει πλέον συσταθεί. Η εισήγηση απαίτησε τη συστηματική δουλειά αρκετών εβδομάδων και τη μελέτη περιπτώσεων μεγαλύτερων και πιο οργανωμένων δήμων. Η διαδικασία όχι απλά είναι νόμιμη αλλά θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο νόμος προβλέπει, σε συναρμοδιότητα με την Ελληνικά Αστυνομία, εκτός από την επιτήρηση του συστήματος της ελεγχόμενης στάθμευσης ακόμη και τη βεβαίωση κλήσεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Σε κάθε περίπτωση, η συμβολή της ΕΛ.ΑΣ. είναι καθοριστική και πολύτιμη.
Σε ένα επόμενο στάδιο, με την τροποποίηση του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου μας θα προβλεφθεί η ύπαρξη του Τμήματος με τις ακριβείς αρμοδιότητες, όπως αυτές θα προκύψουν από τις παρατηρήσεις των πρώτων μηνών της λειτουργίας της Ομάδας Ελέγχου. Το Γραφείο Ελέγχου Νομιμότητας που θα συσταθεί είναι και το αρμόδιο να εξετάζει τις ενστάσεις των πολιτών.
