Κατά τον 5ο π. Χ. αιώνα, κυρίως τα χρόνια του Περικλή, η Αθήνα μεγαλούργησε και ανέπτυξε αξιοθαύμαστο πολιτισμό που είναι η βάση του σύγχρονου πολιτισμού. Η κυριότερη αιτία της πνευματικής ανάπτυξης της αρχαίας Αθήνας, εκτός των άλλων, υπήρξε το δημοκρατικό της πολίτευμα με την αξιοκρατία και ισοπολιτεία της.
Δυστυχώς, στη σύγχρονη Ελλάδα, το ρουσφέτι ζει και βασιλεύει σε βάρος όλων μας.
Ωφέλιμο θα ήταν, νομίζω, οι Βουλευτές, πριν αναλάβουν καθήκοντα, να περνούν από σεμινάρια, στα οποία να διδάσκεται η Αθηναίων Πολιτεία του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, κλπ, καθώς και έργα Δημοσθένη και άλλων αρχαίων συγγραφέων.
Με την ευκαιρία, παραθέτω μερικά αξιοπρόσεκτα αποσπάσματα έργων τους.
- «Χρώμεθα γαρ πολιτεία ου ζηλούση τους των πέλας νόμους, παράδειγμα δε
μάλλον αυτοί όντες τισίν ή μιμούμενοι ετέρους. Και όνομα μεν της πολιτείας δια το μη ες ολίγους αλλ’ ες πλείονας οικείν δημοκρατία κέκληται»(πολιτεία,ζηλούση=δοτ.)
= Έχουμε πολίτευμα που δε ζηλεύει τους νόμους των άλλων, αλλά περισσότερο οι ίδιοι είμαστε υπόδειγμα σε μερικούς παρά μιμητές άλλων. Το όνομα μεν του πολιτεύματος καλείται δημοκρατία, γιατί κυβερνούν οι πολλοί και όχι οι λίγοι
ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ Ιστορίαι, βιβλίο Β΄ παρ. 37
2…«Άρχειν έξεστι βουλεύσαι δις»=Βουλευτής μπορεί κανείς να γίνει δύο φορές.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ Αθηναίων Πολιτεία LXII, 3
- «Πολιτική και αληθεί τέχνη ου το ίδιον, αλλά το κοινόν ανάγκη μέλλειν, το
μεν γαρ κοινόν ξυνδεί, το δε ίδιον διασπά τας πόλεις. Και ξυμφέρει τω κοινώ τε και ιδίω τοιν αμφοίν, ην το κοινόν τιθήται καλώς μάλλον ή το ίδιον»
(ου=άρνηση, πολιτική και τέχνη=δοτικές, ην=υποθετικός σύνδεσμος, αμφοίν=δυικός)
=Στην πολιτική που είναι και αληθινή τέχνη, είναι ανάγκη να φροντίζει κανείς όχι για το ατομικό συμφέρον, αλλά για το κοινό. Γιατί το μεν κοινό συμφέρον συσφίγγει, το δε ατομικό διασπά τα κράτη. Και στην κοινή και ιδιωτική ζωή μαζί συμφέρει, αν προτιμάται καλύτερα το κοινό, παρά το ατομικό συμφέρον.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ «Νόμοι», βιβλίο Θ, (p.874 d).
- Για να γίνει κάποιος Βουλευτής έπρεπε πρώτα να ελεγχθεί οικονομικά κλπ και
ύστερα ορκίζονταν πάνω στον όρκιο λίθο στην αγορά και μετά στην Ακρόπολη.
«Πάντες οι πολίτες και οι κληρωτοί και οι χειροτονητοί δοκιμασθέντες άρχουσι.
Δοκιμασθέντες βαδίζουσι προς τον λίθον, εφ’ ου τα τόμια εστίν. Αναβάντες δε επί τούτον ομνύουσι δικαίως άρξειν και κατά τους νόμους, και δώρα μη λήψεσθαι της αρχής ένεκα, και αν τι λάβωσι ανδριάντα αναθήσειν χρυσούν. Εντεύθεν δε ομόσαντες εις Ακρόπολιν βαδίζουσι και πάλιν εκεί τα αυτά ομνύουσι και μετά ταύτα εις την αρχήν εισέρχονται». (ου=αναφορικό)
=Όλοι οι πολίτες, όσοι ορίζονται με κλήρο ή εκλέγονται με ψηφοφορία, αφού υποβληθούν σε έλεγχο, αναλαμβάνουν το αξίωμά τους. Αφού ελεγχθούν, κατευθύνονται προς την πέτρα, στην οποία έχουν τοποθετηθεί τα σφάγια. Ανεβαίνουν στην πέτρα (όρκιο λίθο στην αγορά) και δηλώνουν ενόρκως ότι θα εκτελούν το αξίωμά τους δίκαια και σύμφωνα με τους νόμους και ότι δεν θα δωροδοκηθούν εξαιτίας του αξιώματός τους ή, αν κάνουν κάτι τέτοιο (δωροδοκηθούν), ορκίζονται ότι θα αφιερώσουν έναν χρυσό ανδριάντα (που ισοδυναμεί στο δεκαπλάσιο του ποσού με το οποίο δωροδοκήθηκαν) και μετά από αυτά αναλαμβάνουν τα αξιώματά τους.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ Αθηναίων Πολιτεία, 55
Για τους παραβάτες γενικά των νόμων ίσχυαν και τα εισοδηματικά κριτήρια .
Αυτό ξεκινούσε πρώτα από τους Βουλευτές, οι οποίοι τιμωρούνταν ανάλογα με την περιουσία τους, όταν απουσίαζαν από τις συνεδριάσεις της Βουλής.
- «Ει δε τις των βουλευτών, όταν έδρα βουλής ή εκκλησίας η, εκλείποι την
σύνοδον, απέτιναν ο μεν πεντακοσιομέδιμνος τρεις δραχμάς, ο δε ιππεύς δύο, ζευγίτης δε μίαν. Η δε βουλή η εξ Αρείου πάγου φύλαξ ην των νόμων και διετήρει τας αρχάς, όπως κατά τους νόμους άρχωσιν. Εξήν δε τω αδικουμένω προς την βουλήν των Αρεοπαγιτών εισαγγέλλειν αποφαίνοντι παρ’ ον αδικείται νόμον»
(η=υποτακτική του ειμί, ην=ρήμα, παρατατικός του ειμί)
= Αν κάποιος βουλευτής, όταν συνεδρίαζε η βουλή ή η εκκλησία του δήμου, απουσίαζε από τη σύνοδο, ο πεντακοσιομέδιμνος θα πλήρωνε πρόστιμο τριών δραχμών, ο ιππέας δύο δραχμών, ο ζευγίτης μίας δραχμής. Η Βουλή του Αρείου Πάγου ήταν φύλακας των νόμων και έλεγχε τους άρχοντες, ώστε να κυβερνούν σύμφωνα με τους νόμους. Ο αδικούμενος είχε δικαίωμα να το καταγγείλει στον Άρειο Πάγο, δηλώνοντας τον νόμο κατά παράβαση του οποίου είχε αδικηθεί.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ Αθηναίων Πολιτεία, 3 και 4.
1 τάλαντο=60 μναι, 1 μνα=100 δραχμές, 1 δραχμή=6 οβολοί.
Πεντακοσιομέδιμνοι: Ήταν οι πλούσιοι πολίτες που είχαν ετήσιο εισόδημα τουλάχιστον 500 μεδίμνων (30.000 περίπου λίτρα σιτηρών, ξηρών καρπών, κλπ).
Ιππείς: Οι πολίτες μεσαίας τάξης με ετήσιο εισόδημα από 300 έως 500 μεδίμνους.
Ζευγίτες: Οι φτωχοί πολίτες με ετήσιο εισόδημα έως 300 μεδίμνους.
Οι ανωτέρω τρεις είχαν δικαίωμα συμμετοχής στην εκκλησία του δήμου με μία ψήφο
Οι Αθηναίοι τιμωρούσαν όλους τους παράνομους και κυρίως τους πολιτικούς,
επειδή τους θεωρούσαν υπαίτιους για την ευτυχία και τη δυστυχία της πολιτείας.
- «Άνδρες Αθηναίοι, δει δ’ υμάς άπαντας μεν απείργειν και κωλύειν τους
παρανομούντας, πολύ δε μάλιστα τους εν ταις αρχαίς όντας και τους πολιτευομένους. Δια γαρ τούτους τα κοινά και βλάπτεσθαι πέφυκεν, εάν ώσι φαύλοι, και τα μέγιστα πάλιν ωφελείσθαι, εάν ώσιν επιεικείς και θέλωσιν εμμένειν τοις νόμοις. Ως εάν άπαξ δώτε τοις υπέρ των κοινών εγχειρούσι τι πράττειν το παρανομείν και καταφρονείν των ωρισμένων δικαίων, αναγκαίον εστίν άπαντας απολαύειν τους μετέχοντας της πόλεως της τούτων κακίας. Ώσπερ γαρ των εν ταις ναυσίν αμαρτημάτων ά συμβαίνει περί τους πλους, όταν μεν των ναυτών τις αμάρτη, βραχείαν την βλάβην ήνεγκεν, όταν δ’ ο κυβερνήτης αποσφαλή, κοινήν την ατυχίαν άπασι τοις εμπλέουσι παρεσκεύασεν, ωσαύτως τα μεν των ιδιωτών αμαρτήματα ουκ εις το πλήθος, εις δ’ αυτούς ήνεγκε τας βλάβας, τα δε των αρχόντων και πολιτευομένων εις άπαντας αφικνείται». (ά=αναφορική αντωνυμία, αμάρτη=υποτακτική)
(ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ κατ’ Αριστογείτονος, Β΄, 1-4).
= Άνδρες Αθηναίοι, πρέπει όλοι εσείς να αποκλείετε και να εμποδίζετε όλους αυτούς που παρανομούν, προ πάντων αυτούς που βρίσκονται στις εξουσίες και τους πολιτικούς. Γιατί εξ αιτίας αυτών είναι φυσικό να βλάπτονται τα κοινά, αν είναι κακοί, και να ωφελούνται πάρα πολύ, αν είναι καλοί και θέλουν να μένουν σταθεροί στους νόμους. Διότι, αν μία φορά επιτρέψετε την παρανομία και την καταφρόνηση των καθορισμένων δικαίων σ’ αυτούς, που επιχειρούν να κάνουν κάτι για τα κοινά, είναι αναγκαίο όλοι οι πολίτες να απολαύσουν την κακία τους. Διότι, όπως ακριβώς από τα σφάλματα στα πλοία που συμβαίνουν στα ταξίδια, όταν κάποιος ναύτης κάνει σφάλμα, συνήθως επιφέρει μικρή βλάβη, όταν όμως ο κυβερνήτης του πλοίου διαπράξει σφάλμα, συνήθως παρασκευάζει κοινή δυστυχία σε όλους τους ταξιδιώτες. Καθ’ όμοιο τρόπο τα μεν σφάλματα των απλών πολιτών βλάπτουν συνήθως τους ίδιους, τα σφάλματα όμως των αρχόντων και των πολιτικών καταλήγουν σε όλους τους πολίτες γενικά.
