B ΜΕΡΟΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Το 2012 συμπληρώνονται 90 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, μετά την ήττα εκεί του ελληνικού στρατού.
Tη μεγαλύτερη καταστροφή πού γνώρισε στην ιστορία του το ελληνικό Έθνος.
Για το λόγο αυτό το 1922 αποτελεί μια τομή χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Αποτελεί την τραγική ολοκλήρωση τριών ή τεσσάρων χιλιάδων χρόνων ιστορίας.
Για τον ελληνικό στρατό αλλά και για τη συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού η ελληνική εκστρατεία στη Μικρά Ασία (που άρχισε την 2η Μαϊου 1919 με την απόβαση, όχι τυχαία, του Ι-38 συντάγματος Ευζώνων Καρδίτσας και της Θεσσαλικής Μεραρχίας) αποσκοπούσε στην εδαφική ολοκλήρωση του ελληνικού έθνους, συνεχίζοντας , εκατό έτη μετά, την εθνική προσπάθεια που είχε ξεκινήσει με την Επανάσταση του 1821.
Έχει μάλιστα, αποκληθεί χαρακτηριστικά «o τέταρτος απελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων». Καθώς η παρουσία και τα δικαιώματα των εκατομμυρίων Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν ήταν δυνατό να διασφαλιστούν στα πλαίσια ενός τουρκικού κρατικού σχηματισμού, προκρίθηκε η λύση της ενσωμάτωσης στο ελληνικό κράτος των δυτικών μικρασιατικών εδαφών και της Ανατολικής Θράκης.
Μετά από 3ετή πόλεμο και σημαντικές εναλλαγές διεθνών γεγονότων, πολιτικών αντιπαραθέσεων και μεγάλων πολιτικών και στρατιωτικών λαθών φθάσαμε στις στις 13 Αυγούστου 1922 όπου ο Κεμάλ αξιοποιώντας την ευνοϊκή διεθνή και εσωτερική συγκυρία, διενήργησε ισχυρή αντεπίθεση εναντίον των Ελλήνων νοτιοδυτικά του Αφιόν Καραχισάρ η οποία οδήγησε στην κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και στη στρατιωτική ήττα. αλλά και τον ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Ελλήνων από την μικρασιατική γη.
Ο πόλεμος όμως χάθηκε ουσιαστικά ένα χρόνο πριν τον Αύγουστο του 1921 στη λεγόμενη «Μάχη του Σαγγάριου»,χωρίς o Ελληνικός στρατός να έχει ηττηθεί σε καμία μάχη.
Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ελληνικός στρατός «καθηλώθηκε» λίγα χιλιόμετρα έξω από την Άγκυρα, την πρωτεύουσα του Κεμάλ, όχι γιατί νικήθηκε στη «Μάχη τού Σαγγάριου», αλλά κυρίως, από λάθη της ηγεσίας του Στρατού μας η οποία διεύθυνε τον πόλεμο από τη Σμύρνη , εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τα πεδία των μαχών .
Όπως χαρακτηριστικά γράφηκε η Στρατιά δεν υποχώρησε αλλά αποχώρησε.
1/38 ΕΥΖΩΝΩΝ ΚΑΡΔΙΤΣΗΣ
Στις μεγαλύτερες και κρισιμότερες μάχες εκείνες, το καλοκαίρι του 1921, το 1/38 Σύνταγμα Ευζώνων Καρδίτσης και γενικότερα η 1ηΜεραρχία,η επονομαζόμενη «ΣΙΔΗΡΑ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΩΝ»τρεις τουλάχιστον φορές διέσπασε την άμυνα του στρατού του Κεμάλ. Δυστυχώς χωρίς να γίνει από την Στρατιωτική Διοίκηση εκμετάλλευση αυτών των επιτυχιών. Συγκεκριμένα αυτό έγινε:
1ον. Στη μάχη προ της Άγκυρας στις 10 Αυγούστου 1921στο Μανγκάλ Νταγ πού κατόρθωσε να διασπάσει την κύρια αμυντική τοποθεσία των Τούρκων προκαλώντας επικίνδυνο ρήγμα στη διάταξή τους στο ξεκίνημα μόλις της «μάχης του Σαγγάριου» χωρίς να το αντιληφθεί και να το εκμεταλλευθεί η Διοίκηση του Στρατού .
2ον. Στις 16 Αυγούστου 1921 στην κορυφογραμμή Αρντίζ Νταγ χωρίς και εκεί να υπάρξει αξιοποίηση της επιτυχίας.
3ον. Στη μάχη του Εσκή Σεχήρ, η οποία προηγήθηκε πριν της διάβασης του ποταμού Σαγγάριου και της Αλμυράς λίμνης, στις 8 Ιουλίου 1921.Εκείη 1η Θεσσαλική Μεραρχία, μαζί με τη 2η Μεραρχία διέλυσε τις Μεραρχίες του Κεμάλ αλλά με διαταγή της Ανώτερης Διοίκησης σταμάτησε η καταδίωξη και διέφυγαν προς την Αλμυρά έρημο και τον ποταμό Σαγγάριο.
Τέλος, σχετικά με την συμβολή της Καρδίτσας σε εκείνο τον αγώνα, αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι εκτός από το θρυλικό 1-38 Σύνταγμα Ευζώνων θετικοί πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου υπήρξαν οι καρδιτσιώτες Νικόλαος Πλαστήρας καθώς και ο μετέπειτα Υπουργός Εξωτερικών Απόστολος Αλεξανδρής βουλευτής Καρδίτσας. Επίσης βουλευτής Καρδίτσας ήταν και ο Πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης της Αυτόνομης Βορείου Ηπείρου Γεώργιος Ζωγράφος.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Και στους τρεις τελευταίους απελευθερωτικούς πολέμους των Ελλήνων (1912-13,1913 και 1919-1922), οι οποίοι ουσιαστικά καθόρισαν και τα σύνορα της νεότερης Ελλάδας, τα στρατιωτικά τμήματα της Δυτικής Θεσσαλίας υπήρξαν οι θετικοί πρωταγωνιστές αυτών των αγώνων. Μάλιστα, εκτός των πολλών άλλων, ήταν αυτά που «υπέγραψαν» τις τελικές συνθήκες ειρήνης στα πεδία των μαχών. Είχαν, δηλαδή, τον τελευταίο λόγο, στην τελευταία και καθοριστική μάχη του κάθε πολέμου και στις τρεις περιπτώσεις.
.
Συγκεκριμένα:
1ον Η διάσπαση της άμυνας των Τούρκων στα Γιαννιτσά από το 9ο ΤΆΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ ήταν η τελευταία μάχη πριν την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
Ενώ η αιφνιδιαστική επίθεση και κατάληψη των Ιωαννίνων από το 9ο ΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ άνοιξε το δρόμο για την απελευθέρωση της Ήπειρο, ματαιώνοντας έτσι τα σχέδια της Ιταλίας και της Αυστρουγγαρίας για τη δημιουργία της μεγάλης Αλβανίας (ο ελληνικός στρατός εκκένωσε τη Βόρειο Ήπειρο αργότερα, στις αρχές του 1914,ύστερα από αξίωση των ευρωπαϊκών μεγάλων δυνάμεων, με αντάλλαγμα τα νησιά του Αιγαίου..). Γενικότερα οδήγησε την Τουρκία στην ανακωχή και την συνθηκολόγηση στον Α βαλκανικό πόλεμο.
2ον Η νίκη στη μάχη της Τζουμαγιάς, την κορυφή 1378,από το 9ο ΤΑΓΜΑ ΕΥΖΩΝΩΝ σήμανε την τελική ήττα του Βουλγαρικού στρατού και το ευνοϊκό για την Ελλάδα τέλος του Β βαλκανικού πολέμου.
3ον Αντίθετα στη μάχη του Σαγγάριου ,στη Μικρασιατική Εκστρατεία, δεν υπήρξε από τη Στρατιωτική Ηγεσία εκμετάλλευση των επιτυχιών του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων και γενικότερα της Θεσσαλικής Μεραρχίας και έγιναν πολλά λάθη. Έτσι το τέλος γράφηκε με την κατάρρευση του μετώπου τον Αύγουστο του 1922 την επανάσταση του Πλαστήρα το Σεπτέμβριο του ιδίου έτους, το Γουδί και την ανασυγκρότηση της στρατιάς του Έβρου η οποία ακολούθησε.
