Στην ομιλία του στο κοινό συνέδριο που πραγματοποίησαν για πρώτη φορά στην Αθήνα ΕΝΠΕ και ΚΕΔΕ, με αφορμή τις προωθούμενες κυβερνητικές αλλαγές στην αυτοδιοίκηση, ο Πρόεδρος της ΠΕΔ Θεσσαλίας – Δήμαρχος Μουζακίου κ. Γιώργος Κωτσός επισήμανε τα εξής:
«Ο «Καλλικράτης» δεν έχει συμπληρώσει ούτε επτά χρόνια ζωής και η κεντρική διοίκηση αποφάσισε να προχωρήσει ξανά σε μια νέα μεταρρύθμιση της αυτοδιοίκησης στη χώρα μας.
Όμως οφείλω να τονίσω ότι οι αρχικές εξαγγελίες της κυβέρνησης περί προώθησης σημαντικότατων θεσμικών αλλαγών οι οποίες πρωτίστως θα ενδυναμώσουν την δημοκρατική λειτουργία της, είναι μετέωρες!
«Ώδινεν όρος και έτεκενμύν», αποδείχθηκε τελικά η αναμενόμενη από όλους μας νέα πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών κ. Σκουρλέτη για την αυτοδιοικητικήμεταρρύθμιση, αφού όπως ακούσαμε, επικεντρώνεται κυρίως στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος με την καθιέρωση της απλής αναλογικής για την ανάδειξη των Δημοτικών και Περιφερειακών Αρχών!
Πολύ φασαρία για το τίποτα δηλαδή, αν και πεποίθησή μου είναι ότι όλα γίνονται για να συγκαλύψει η κυβέρνηση την προσπάθειά της να ελέγχει με έμμεσο τρόπο τις αυτοδιοικητικές δυνάμεις που αντιτίθενται στην διοικητική και λειτουργική φιλοσοφία της για την αυτοδιοίκηση.
Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνουν η άρνησή της για εκτενή ειλικρινή διάλογο χωρίς ιδεοληπτικά πολιτικά προαπαιτούμενα με τους αυτοδιοικητικούς εκπροσώπους, η απόκρυψη του τελικού κειμένου του νέου νομοσχεδίου και η εμμονή της στην άμεση εφαρμογή της απλής αναλογικής από τις επερχόμενες κιόλας εκλογές, με τρόπο μάλιστα που ευνοεί εντέχνως παρατάξεις μειοψηφικής και όχι πλειοψηφικής δυναμικής!
Έτσι όμως θα δημιουργήσει μια χαοτική κατάσταση στην αυτοδιοίκηση, η οποία θα είναι δύσκολα αντιμετωπίσιμη και δεν θα τη βοηθήσει σε καμία περίπτωση να προάγει το έργο της στην κοινωνία.
Το πολιτικό και κοινωνικό ζητούμενο δεν είναι μόνον η αντιπροσωπευτικότητα στις Δημοτικές Αρχές, αλλά και το επίπεδο κυβερνησιμότητας στο οποίο θα βρίσκονται μετά τις εκλογές. Αυτή πρέπει οπωσδήποτε να εξασφαλίζεται από το νέο εκλογικό σύστημα που πρόκειται να εφαρμοστεί.
Συμφωνώ ότι η απλή αναλογική είναι ίσως το δημοκρατικότερο εκλογικό σύστημα, αλλά μόνο σε μια πλήρως συνεργατική, αταξική κοινωνία, η οποία έχει αφομοιώσει στο έπακρο την – εντελώς ξένη προς την ελληνική πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα – φιλοσοφία της απολιτίκ διοικητικής συγκρότησης του κράτους! Ας είμαστε ρεαλιστές… Στην Ελλάδα των έντονων κοινωνικοπολιτικών διαφορών και αντεγκλήσεων, αλλά και των τεράστιων – δυστυχώς ακόμη άλυτων – οικονομικών ζητημάτων, η εφαρμογή της απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση θα της δώσει ουσιαστικά τη «χαριστική βολή»! Η διαρκώς διογκούμενη ασυμφωνία των εκλεγμένων αντίπαλων δημοτικών παρατάξεων στην λήψη και υλοποίηση αποφάσεων, θα καταστήσει σχεδόν απαγορευτική την παραγωγή έργου και λύσεων για τα τοπικά θέματα, δυσχεραίνοντας περισσότερο τις ήδη επιβαρυμένες συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων πολιτών από τις σκληρές μνημονιακές πολιτικές.
Πιστεύω στην ανάγκη βελτίωσης των διαδικασιών ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχών, στη βάση όμως ενός εκλογικού συστήματος το οποίο θα εγγυάται την πολιτική ομαλότητα και την δυνατότητα άσκησης ισχυρής και αποδοτικής διοίκησης, η οποία θα δίνει γρήγορα τις απαιτούμενες λύσεις στα προβλήματα των ανθρώπων.
Αγαπητοί συνάδελφοι. Κυρίες και Κύριοι
Η κυβέρνηση προσπαθεί να «μεταρρυθμίσει» όλους τους άλλους, εκτός από τον εαυτό της για λόγους προφανώς μικροπολιτικούς, αφού με τους τραγικούς χειρισμούς της στα τεράστια κοινωνικοοικονομικά και εθνικά ζητήματα της χώρας, έχει απολέσει προ πολλού την στήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας του Ελληνικού λαού και αγωνίζεται να περισώσει τα όποια ερείσματα της στην κρατική διοίκηση, ενόψει της μεγάλης εκλογικής ήττας που επέρχεται γι’ αυτήν σε όλα τα επίπεδα εξουσίας!
Ωστόσο, εγώ και οι άλλοι αιρετοί εκπρόσωποι της αυτοδιοίκησης που μιλάμε καθημερινά με τους πολίτες και βιώνουμε στην πρώτη γραμμήτις χρόνιες λειτουργικές παθογένειες και τα τεράστια οικονομικά προβλήματά της, πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να χαθεί ακόμη μία μεγάλη ευκαιρία υλοποίησης πραγματικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ανάγκη οι ΟΤΑ και οι τοπικές κοινωνίες, για να πορευτούν στο μέλλον με δημιουργικότητα και νέες αναπτυξιακές προοπτικές.
Γι’ αυτό άλλωστε ετοιμάσαμε και καταθέσαμε ένα δυναμικό πλαίσιο εμπεριστατωμένων προτάσεων προς αυτή την κατεύθυνση!
Έφτασε ο καιρός η κεντρική εξουσία να απελευθερώσει επιτέλους την τοπική αυτοδιοίκηση από τον βαθύ και πλατύ έλεγχο που ασκεί διαρκώς πάνω της, προσδίδοντάς της ρόλο ετεροδιοίκησης, ο οποίος την ποδηγετεί. Τα αλλεπάλληλα επίπεδα ελέγχου, καθώς και το δύστροπο, μα και πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο που την διέπει σήμερα, την καθιστά παθητική στον ρόλο της και σε πάρα πολλές περιπτώσεις δυσλειτουργική. Επιβάλλεται οι δυνάμεις της αυτοδιοίκησης να έχουν την μεγάλη ευθύνη της διοίκησης στην περιοχή όπου απευθύνονται. Επιπλέον, για να παραχθούν τα προσδοκώμενα από τις τοπικές κοινωνίες αποτελέσματα, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αυτοτέλεια στην λήψη αποφάσεων, στην υλοποίηση έργων και αναπτυξιακών δράσεων. Η παραχώρηση στην αυτοδιοίκηση της δυνατότητας να εφαρμόσει τις επιλεγόμενες πολιτικές της σε τοπικό επίπεδο, θα εκτινάξει το κύρος της στους πολίτες και θα εγκαινιάσει νέες δημιουργικές σχέσεις που μόνο οφέλη θα αποφέρουν στη χώρα. Αυτονόητο είναι ότι οι ακολουθούμενες αυτοδιοικητικές πολιτικές, θα πρέπει να βρίσκονται σε συνάφεια και συνέργεια με τις εφαρμοζόμενες εθνικές πολιτικές σε θεμελιώδη ζητήματα όπως, η παιδεία, η υγεία, η πολιτική προστασία και η διαφάνεια.
Αναμφισβήτητα η αυτοδιοίκηση αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα στη χώρας μας. Για να μπορέσει όμως να εκπληρώσει την αποστολή της με τους καλύτερους δυνατούς όρους, απαιτείται η ουσιαστική θεσμική αυτοτέλειά της. Πρέπει να της δοθεί η δυνατότητα να αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τους πόρους του ΕΣΠΑ, δεδομένου ότι έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι είναι ένας μηχανισμός ο οποίος μπορεί ευέλικτα, αλλά και αποτελεσματικά, να μεγιστοποιήσει τα οφέλη από οποιοδήποτε χρηματοδοτικό εργαλείο.
Θεωρώ απόλυτη ανάγκη την θέσπιση ενός ειδικού προγράμματος μέσα στο ΕΣΠΑ, το οποίο θα αφορά την αυτοδιοίκηση προκειμένου να μπορέσει αυτή να θεσπίσει πολιτικές σχετικά με την απασχόληση και να έχει κυρίαρχο στόχο την επιστροφή των νέων στην ελληνική περιφέρεια.
Εξάλλου, τα τελευταία χρόνια, μέσα σε ένα περιβάλλον απόλυτης κοινωνικοοικονομικής κρίσης και πλήρους κατάλυσης βασικών δικαιωμάτων και αξιών, η Τ.Α. δηλώνει παρούσα και με συγκεκριμένες παρεμβάσεις στηρίζει απόλυτα τους πολίτες στον δύσκολο αγώνα που δίνουν για την επιβίωσή τους.
Αγαπητοί συνάδελφοι. Κυρίες και Κύριοι
Σε όλα τα τελευταία συνέδρια της ΚΕΔΕ διατυπώσαμε με σαφήνεια ως ΠΕΔ Θεσσαλίας, τις θέσεις μας για τη στρατηγική και τα μέτρα που χρειάζεται να παρθούν προκειμένου να επιτευχθεί η οικονομική ανάκαμψη των ΟΤΑ. Μιλήσαμε για δημοσιονομική αποκέντρωση, αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, ορθολογική κατανομή των ΚΑΠ και πολλά άλλα.
Είναι σαφές όμως ότι για να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα θα πρέπει η συνεργασία κράτους – αυτοδιοίκησης να διέπεται από όρους «ισοτιμίας».
Πρέπει το κράτος να επιδείξει την απαιτούμενη συνέπεια στις οικονομικές του δεσμεύσεις.
- Πρέπει να καταργηθεί η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) του έτους 2015, με τις εγκυκλίους που τη συνοδεύουν, βάση των οποίων υποχρεώθηκαν όλες οι Δημοτικές Αρχές, με τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος, να μεταφέρουν τα ταμειακά διαθέσιμα των Δήμων στην Τράπεζα της Ελλάδος, προκειμένου αυτά να χρησιμοποιούνται από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους για την σύναψη βραχυχρόνιων πράξεων διαχείρισης ταμειακής ρευστότητας (repos). Αυτή η διαδικασία, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, εκτός από εκβιαστική, είναι και εντελώς ξένη με την δημοκρατική κουλτούρα που διέπει τις λειτουργίες και την ορθολογική διαχείριση όχι μόνο των Δήμων, αλλά γενικά της δημόσιας διοίκησης στην σύγχρονη Ελλάδα.
- Πρέπει οπωσδήποτε να δοθεί λύση στη χρηματοδότηση των έργων ΕΣΠΑ που βρίσκονται σε διαδικασία υλοποίησης.
- Πρέπει να λυθεί οριστικά το πρόβλημα των υπερχρεωμένων Δήμων.
- Πρέπει να υπάρξει σαφής διαχωρισμός ρόλων και αρμοδιοτήτων μεταξύ 1ου και 2ου βαθμού Αυτοδιοίκησης. Το Σύνταγμα προβλέπει δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης εξίσου σημαντικούς και χωρίς καμία απολύτως ιεραρχική εξάρτηση του ενός από τον άλλον. Η διαχείριση των ΠΕΠ, που είναι στις αρμοδιότητες του 2ου βαθμού Αυτοδιοίκησης, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργεί ιεραρχική εξάρτηση.
- Πρέπει να αποδοθεί στους ΟΤΑ το σύνολο των πόρων που προβλέπονται από τον Ν. 3852/2010 , να αυξηθεί το μερίδιο της Τ.Α. στο πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, να αποδοθούν οι αναγκαίοι πόροι για την λειτουργία των μεταφερόμενων δομών, και πρέπει όπως προείπα, να δημιουργηθεί στο νέο ΕΣΠΑ, ένα «Ειδικό Επιχειρησιακό Σχέδιο» με τελικούς δικαιούχους τους Δήμους.
Εν κατακλείδι, είναι απαραίτητο πλέον ο ρόλος της Α/θμιας αυτοδιοίκησης να είναι οικονομικά αυτοτελής, πιο συγκεκριμένος, χωρίς τις σημερινές επικαλύψεις από την κεντρική εξουσία που τον καταδικάζουν σε μόνιμη δυσκινησία και να της παραχωρηθούν περισσότερες αρμοδιότητες στη διαχείριση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων.
Μόνο έτσι οι Δήμοι και οι διοικήσεις τους, θα αποκτήσουν μια λυτρωτική απελευθέρωση λειτουργιών, ενεργειών και δράσεων, η οποία θα τους οδηγήσει στην υλοποίηση κοινωνικά αναγκαίων πρωτοβουλιών και έργων που συμβάλλουν καθοριστικά στην τοπική ανάπτυξη.
Αγαπητοί συνάδελφοι. Κυρίες και κύριοι
Ως πρώην Δήμαρχος Αργιθέας, αλλά και επί πολλά έτη Δήμαρχος Μουζακίου, γνωρίζω πολύ καλά πόσο δύσκολη, αλλά και επώδυνη είναι η διαχείριση του ορεινού περιβάλλοντος και των μικρών Δήμων της Ελληνικής περιφέρειας.
Αναμφισβήτητα, το μέγιστο πρόβλημά τους είναι η έλλειψη στελεχιακού δυναμικού, σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστηρικτικού μηχανισμού για την υλοποίηση έργων! Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που δεν μπορεί να τους προσδώσει την προωθητική δύναμη που χρειάζονται για να ανταπεξέλθουν επιχειρησιακά στις κοινωνικές απαιτήσεις και ανάγκες, αλλά και απέναντι σε ένα δύστροπο και ιδιαίτερα γραφειοκρατικό θεσμικό καθεστώς! Είναι πραγματικά αδιανόητο μετά από τόσες πολλές αυτοδιοικητικές μεταρρυθμίσεις, να μην έχει καταπολεμηθεί η γραφειοκρατία στους ΟΤΑ. Η κεντρική εξουσία θα έπρεπε ήδη να έχει προβεί στην ελάφρυνση αυτού του αβάσταχτου διαχειριστικού πλαισίου που ταλαιπωρεί αφάνταστα όλους τους Δήμους. Δεν μπορώ ειλικρινά να καταλάβω γιατί δεν το έχει κάνει ακόμη, ούτε να κατανοήσω την αναγκαιότητα των αλλεπάλληλων επίπονων ελέγχων στους οποίους υπόκειται η Τ.Α.
Μέχρι πριν μερικά χρόνια, που υπήρχαν μεν στην Τ.Α. οικονομικά προβλήματα, αλλά ξεπερνιόνταν χάρη στην ισχύουσα τότε, δυναμική δανειοδοτική πολιτική της κεντρικής εξουσίας, οι αντιδράσεις αιρετών και πολιτών για τις δυσλειτουργίες που προκαλούσαν οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις του υφιστάμενου ελεγκτικού πλαισίου, ήταν σε γενικές γραμμές υποτονικές.
Μόλις ξέσπασε η πρωτοφανής οικονομική κρίση το 2010 και τα επόμενα χρόνια μεταβλήθηκε ριζικά το νομοθετικό και λειτουργικό καθεστώς των Ο.Τ.Α., όλες οι εγγενείς νομικές αδυναμίες του ελεγκτικού συστήματος βγήκαν στην επιφάνεια, ενώ οι αντίρροπες δυνάμεις του, με αφορμή το κλείσιμο της «κάνουλας» των κρατικών χρηματοδοτήσεων, βρήκαν ανοιχτό πεδίο εφαρμογής πολλών ξεπερασμένων ισχυόντων κανόνων.
Τα νέα οικονομικά δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί στη χώρα και ειδικότερα στην Τ.Α. απαιτούν πια δραστική περιστολή δαπανών, ορθολογική διαχείριση, προσανατολισμό στην οικονομικότητα και στην ιεράρχηση των αναγκών.
Μέσα σε αυτό το νέο, αυστηρά περιοριστικό, οικονομικό καθεστώς, είναι αδήριτη ανάγκη οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να γίνουν περισσότερο ευέλικτοι, αλλάζοντας τον χαρακτήρα και την φιλοσοφία που διέπει την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
Πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη ότι εμείς οι αιρετοί της αυτοδιοίκησης, υποχρεούμαστε με ελλιπή οικονομικά, υλικοτεχνικά και θεσμικά μέσα, υποστελεχωμένες υπηρεσίες, να βρούμε λύσεις στα οξυμμένα προβλήματα μιας κοινωνίας η οποία είναι εξαντλημένη, αλλά και αρκετά εκνευρισμένη από την συνεχιζόμενη κρίση.
Ανήκω σε αυτούς που πιστεύουν ότι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί θα πρέπει να έχουν πρωταρχικά συμβουλευτικό και εκπαιδευτικό ρόλο και σε εκούσιες και κυρίως επαναλαμβανόμενες παραβατικές συμπεριφορές να επιλέγουν την εφαρμογή σκληρών κατασταλτικών μέτρων.
Η εποπτεία επί των πράξεων των συλλογικών και μονομελών οργάνων θα πρέπει να περιορίζεται σε μόνο έναν διοικητικό έλεγχο νομιμότητας (και όχι στη σκοπιμότητα) που να παρέχει ασφαλή εχέγγυα ανεξαρτησίας και αμεροληψίας και μετά – όπου απαιτείται – να γίνεται δικαστικός έλεγχος, ώστε να εκλείψουν παράδοξα φαινόμενα όπως είναι η αμφισβήτηση από το Σ.Ε.Ε.Δ.Δ. δαπανών που προηγουμένως έχει εγκρίνει το Ελεγκτικό Συνέδριο!
Πιστεύω ακράδαντα πως ο ορθολογικός έλεγχος δαπανών των φορέων κρατικής εξουσίας, οριοθετεί και διαμορφώνει τρόπους σωστής και αποτελεσματικής άσκησης των αρμοδιοτήτων τους, διασφαλίζοντας τα ζητούμενα που είναι η σώφρονα διαχείριση του δημόσιου χρήματος και η αξιοποίηση του μεγαλύτερου μέρος του για αναπτυξιακές παρεμβάσεις.
Αγαπητοί συνάδελφοι. Κυρίες και Κύριοι
Επειδή εκ των πραγμάτων το επόμενο διάστημα θα προχωρήσει ουσιαστικά η διαδικασία ανασυγκρότησης του κράτους και αναδιάρθρωσης της αυτοδιοίκησης, θεωρώ ότι όλα τα παραπάνω σοβαρότατα ζητήματα θα πρέπει να τεθούν και να εξεταστούν σε βάθος στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης με την κεντρική εξουσία.
Παράλληλα θα πρέπει να ξεκαθαριστούν οριστικά οι ρόλοι, οι αρμοδιότητες, οι πόροι και οι λειτουργίες του κεντρικού κράτους, των περιφερειών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επιβάλλεται δε, να τεθούν σε νέα πιο στενή διαχειριστική βάση οι όροι συνεργασίας των περιφερειών με τους Δήμους, κυρίως ως προς την αξιοποίηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ.
Είναι βασικά ζητούμενα τα οποία η κεντρική εξουσία θα πρέπει να τα λάβει πολύ σοβαρά υπόψη στη δόμηση του νέου αυτοδιοικητικού συστήματος, όπου οι ΟΤΑ θα έχουν αυτόβουλη δράση και πραγματική οικονομική αυτοτέλεια, με βάθος ζωής όχι μια, η δυο τετραετίες, αλλά τουλάχιστον 50 χρόνια.
