Αρχή του νέου χρόνου και ήδη ανακοινώθηκε από την Κυβέρνηση η οριστική έγκριση των νέων αναθεωρημένων Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων (ΣΔ) για όλα τα Υδατικά Διαμερίσματα (ΥΔ) της χώρας, μεταξύ των οποίων και της Θεσσαλίας (EL08).
Η διαδικασία διαβούλευσης για την αναθεώρηση του ΣΔ Θεσσαλίας που είχε εγκριθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση (Σεπτέμβριος 2014), κορυφώθηκε κατά την περίοδο Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου του περασμένου έτους. Εκεί καταθέσαμε τις απόψεις μας αλλά και τις αντιρρήσεις μας σε καίρια ζητήματα, όπως για παράδειγμα η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα των θέσεων της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων (ΕΓΥ) και του αρμόδιου Υπουργού κ.Σ. Φάμελλου, που κατά την άποψη μας, λανθασμένα θεωρούν ότι με τις προτάσεις τους το υδατικό ισοζύγιο της θεσσαλικής λεκάνης θα πάψει να είναι ελλειμματικό.
Δεν πρόκειται στο παρόν να επαναφέρουμε προς συζήτηση της αδήριτη ανάγκη πρόσθετης ενίσχυσης του υδατικού δυναμικού της Λεκάνης Απορροής Ποταμού Πηνειού, κάτι που αναδείχθηκε από πλήθος επιστημονικών και κοινωνικών οργανώσεων κατά την διαβούλευση του Φθινοπώρου 2017 και δυστυχώς για λόγους καθαρά ιδεολογικούς και πολιτικούς αγνοήθηκε από τις τελικές επιλογές της κυβέρνησης. Αυτή τη φορά θα περιοριστούμε στο θέμα της εφαρμογής των προβλέψεων και των προτάσεων του νέου Σχεδίου που είναι άλλωστε το πιο ουσιαστικό μέρος του όλου θέματος, δεδομένου ότι, εάν αποτύχει η εφαρμογή του, τότε θα αποτελεί απλά ένα άθροισμα ευχών και κυβερνητικών υποσχέσεων χωρίς αντίκρισμα.
Για να συμβάλλουμε δημιουργικά στον προβληματισμό σχετικά με το κρίσιμο θέμα της εφαρμογής, θα ανατρέξουμε στην εμπειρία του προηγούμενου Σχεδίου.
Κατά την 3ετία 2015-2017 η Ειδική Γραμματεία Υδάτων και το Υπουργείο Περιβάλλοντος βρέθηκαν να έχουν στα χέρια τους, για πρώτη φορά, ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο με τεκμηριωμένες θέσεις στο πώς θα προχωρούσαν από εκείνη την περίοδο στην αντιμετώπιση των δραματικά οξυμένων περιβαλλοντικών και υδατικών προβλημάτων, στο πιο επιβαρυμένο υδατικό διαμέρισμα της χώρας, τη Θεσσαλία.
Προφανώς σε μια τόσο σύντομη χρονική περίοδο και με περιορισμένα (λόγω οικονομικών συνθηκών) περιθώρια χρηματο-δότησης, κανείς δεν ανέμενε την κατασκευή νέων μεγάλων έργων στη Θεσσαλία. Όμως είχαμε την προσδοκία ότι θα πραγματοποιηθούν σημαντικά βήματα για την «ωρίμανση» των έργων αυτών (οριστικές τεχνικές μελέτες, περιβαλλοντικές μελέτες, αναζήτηση χρηματοδοτικών προγραμμάτων κλπ), έτσι ώστε σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα να υλοποιηθούν εντός της λεκάνης Πηνειού, όπως αυτά του Μουζακίου, Παλαιοδερλί, Πύλης, Καλούδας κλπ καθώς και αντίστοιχα έργα μεταφοράς και διανομής υδάτων.
Επιπλέον, στο Σχέδιο του 2014 διατυπώθηκε πλήθος προτάσεων για έργα, δράσεις και «μέτρα» (που πολλά από αυτά επαναλαμβάνονται και στο νέο αναθεωρημένο Σχέδιο), των οποίων η εφαρμογή θα έδινε την δυνατότητα – χωρίς μεγάλες δαπάνες – για επίτευξη των βασικών στόχων του Σχεδίου, όπως η μείωση των καταναλώσεων αρδευτικού (κυρίως) ύδατος, ο περιορισμός των απωλειών, η έναρξη επανατροφοδοσίας υδάτων στους υπόγειους υδροφορείς, η προστασία του Πηνειού κ.ο.κ.
Δυστυχώς, χωρίς την παραμικρή διάθεση μηδενισμού των προσπαθειών των αρμοδίων, η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε από εντυπωσιακή αδράνεια και αναποτελεσματικότητα, αφενός ως προς την ωρίμανση νέων έργων, αφετέρου ως προς την εφαρμογή των μέτρων και δράσεων που προβλέπονταν στο ΣΔ του 2014.
Ένας άλλος τομέας που θα μπορούσε να υπάρξει σχετική πρόοδος το διάστημα αυτό (2015-2017), ήταν η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου, ώστε να διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις εφαρμογής γενικά των ΣΔ σε όλη τη χώρα. Ειδικά στην περιοχή μας, όπου η περιβαλλοντική υποβάθμιση καθίσταται ίσως το μέγιστο πρόβλημα της Θεσσαλίας, μια τέτοια βελτίωση αποκτά χαρακτήρα κατεπείγοντος!
Μόνο από τους υπόγειους υδροφορείς τα τελευταία 25 χρόνια, λόγω έλλειψης σχεδιασμού,λήψης μέτρων και αναγκαίων ελέγχων, αντλήσαμε περίπου τρία (3) δισεκατομμύρια κ.μ. νερού από μη ανανεωμένα αποθέματα και οδεύουμε δυστυχώς για χειρότερες «επιδόσεις», εφόσον η Πολιτεία ακόμη δεν ασχολήθηκε με το θέμα της συγκρότησης κατάλληλου Φορέα συντονισμού, παρακολούθησης και εφαρμογής των Σχεδίων Διαχείρισης με συμμετοχή – όπως από πολλά χρόνια ζητάμε – των χρηστών νερού στον οργανισμό αυτόν (Αυτοδιοίκηση, αγρότες, βιομηχανία κλπ) .
Μας προξένησε εντύπωση η αναφορά του Ειδικού Γραμματέα Υδάτων κου Ι. Γκανούλη, σε πρόσφατη συνέντευξή του στον ιστότοπο της ΠΕΔ Θεσσαλίας (ypethe.gr), ότι η εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης αποτελεί ευθύνη των τοπικών φορέων και συγκεκριμένα της Περιφέρειας, Δήμων, ΔΕΥΑ, ΜΚΟ (!), καλώντας μάλιστα τους διαχειριστές του ιστοτόπου να απευθυνθούν στους τοπικούς φορείς για απάντηση στο υποβληθέν ερώτημα!
Για μας είναι σαφές πως χωρίς συντονισμό και χωρίς ειδικό φορέα διαχείρισης υδάτων δεν είναι δυνατόν να υπάρξουν σοβαρά αποτελέσματα. Ούτε η Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο, ούτε οι ανεξάρτητες ΔΕΥΑ, ούτε οι ΤΟΕΒ, ούτε κανείς άλλος έχουν από μόνοι τους την δυνατότητα για την υλοποίηση της κολοσσιαίας προσπάθειας που απαιτείται για την ορθολογική Διαχείριση των Υδάτων και τελικά την ανάταξη των ιδιαίτερα επιβαρυμένων οικοσυστημάτων στην περιοχή μας.
Βέβαια, στην ίδια τη συνέντευξή του κ. Ι. Γκανούλη στον ιστότοπο ypethe.gr, με ικανοποίηση διαβάσαμε ότι πλέον η κυβέρνηση, έστω μετά από μια άκαρπη τριετία, αναλαμβάνει κάποια θεσμική πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση συντονισμού όσων εμπλέκονται, ώστε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα διαχείρισης των Υδάτων. Δεν έχουμε περισσότερα στοιχεία για την πρωτοβουλία αυτή.
Όμως, ως Αυτοδιοίκηση δηλώνουμε ότι θα αναμείνουμε τις προτάσεις των αρμοδίων και θα συμβάλλουμε στο μέτρο του δυνατού, με τις δικές μας δυνάμεις και θέσεις, αφενός στην βελτίωση του θεσμικού πλαισίου, αφετέρου στην εφαρμογή των προβλέψεων του Σχεδίου Διαχείρισης, στο βαθμό φυσικά που μας δοθούν σχετικές αρμοδιότητες και χρηματοδοτικά εργαλεία. Παράλληλα, θα είμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση απαιτώντας από την κυβέρνηση την υλοποίηση ΟΛΩΝ των υποσχέσεων του περασμένου Φθινοπώρου για νέα έργα στη Θεσσαλία και για την επίτευξη των στόχων που θα διασφαλίσουν την κάλυψη των αναγκών σε νερά (άρδευση, ύδρευση), ταυτόχρονα με την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάταξη των υδατικών οικοσυστημάτων στη περιοχή μας.
Τέλος τονίζουμε ότι επιπλέον καθυστέρηση στην εφαρμογή και υλοποίηση των απαραίτητων μέτρων για την αντιμετώπιση του υδατικού ελλείμματος στη Θεσσαλία θα καταστήσει την κατάσταση μη αναστρέψιμη.
