Η μεγάλη καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι της Αττικής το καλοκαίρι του 2018, όπου έχασαν η ζωή τους πάνω από 100 άνθρωποι, αλλά και οι πρόσφατες πλημμύρες στην Εύβοια όπου βρήκαν το θάνατο οκτώ συμπολίτες μας, ανέδειξαν δυστυχώς με τραγικό τρόπο αδυναμίες του συστήματος αντιμετώπισης των κινδύνων από φυσικά φαινόμενα στη χώρα μας.
Η σφοδρότητα και το μεγάλο τίμημα σε ανθρώπινες ζωές και υλικά αγαθά, έφεραν στο επίκεντρο της προσοχής των Ελλήνων αλλά και της κρατικής διοίκησης την αποτελεσματικότητα του συστήματος προστασίας του πολίτη από φυσικές καταστροφέςστον τόπο μας.
Ο κοινωνικός προβληματισμός είναι έντονος τον οποίο η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και ο Πρωθυπουργός μας Κυριάκος Μητσοτάκης αφουγκράστηκαν από την πρώτη ημέρα ανάληψης των ηνίων της χώρας και προσπαθούν να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο και την φιλοσοφία λειτουργίας αυτού του συστήματος.
Φυσικά θαύματα δεν μπορούν να γίνουν απ’ τη μια στιγμή στην άλλη, όταν μάλιστα ο πολυδαίδαλος μηχανισμός πολιτικής προστασίας είχε μάθει να αντιμετωπίζει τις επικίνδυνες καταστάσεις μέσα σε ένα πλαίσιο αρμοδιοτήτων και διαδικασιών που πολλές φορές συγκρούονταν μεταξύ τους, δυσχεραίνοντας αντί να διευκολύνουν το έργο των εμπλεκομένων.
Ωστόσο, τον τελευταίο χρόνο έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα για την ευελιξία του συστήματος και την συγκέντρωση των λειτουργιών του υπό την σκέπη ενός ενιαίου διακλαδικού συντονιστικού κέντρου άμεσης αντίδρασης και κινητοποίησης.Ενός διαχειριστικού πυρήνα απ’ όπου θα μπορούν να διοχετεύονται χωρίς διαδικαστικές μοιραίες καθυστερήσεις οι αναγκαίες δυνάμεις για την αντιμετώπιση μιας σοβαρής κρίσης.
Οι εικόνες που είδαμε όλοι μας κατά την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στη νέα δομή πολιτικής προστασίας μιλούν από μόνες τους και αποδεικνύουν ότι η τεχνολογία και η διαχείριση της πληροφορίας σε πραγματικό χρόνο, αποτελούν εργαλεία απολύτως απαραίτητα στο νέο σχεδιασμό πλήρους αναδιάρθρωσης του υφιστάμενου συστήματος.
Αυτά σε ότι αφορά στην κεντρική εξουσία, με την αυτοδιοίκηση όμως τι γίνεται;
Αναμφίβολα ο ρόλος των ΟΤΑ, κυρίως της Α’ βαθμίδας, που βρίσκονται σε καθημερινή και άμεση επαφή με τον πολίτη, είναι καθοριστικός για την επιτυχία του συνολικού μεταρρυθμιστικού σχεδίου της κυβέρνησής μας.
Υπηρέτησα πολλά χρόνια την Τοπική Αυτοδιοίκηση στη Θεσσαλία ως Δήμαρχος Αργιθέας, Μουζακίου και ως επικεφαλής της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων και μετά λόγου γνώσεως θα πω ότι το ισχύον πλαίσιο εμπλοκής των ΟΤΑ Α’ βαθμού στο όλο σύστημα πολιτικής προστασίας της χώρας χρειάζεται επανεξέταση.
Η Κ.Ε.Δ.Ε. στο παρελθόν έχει διαμορφώσει προτάσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση συζήτησης της απαιτούμενης αναμόρφωσης, η και αναβάθμισης του ρόλου των Δήμων.
Κεντρική ιδέα αυτών είναι ότι κάθε αλλαγή θα πρέπει να διέπεται από το σκεπτικό ότι η αντιμετώπιση των κινδύνων από φυσικές καταστροφές δεν περιορίζεται μόνο στη μικρή σχετικά περίοδο της εκδήλωσης των φαινομένων, αλλά περιλαμβάνει στάδια όπως:
- Η διάγνωση των κινδύνων
- Οι προληπτικές δράσεις
- Η άμεση αντίδραση-αντιμετώπιση
- Οι δράσεις κάλυψης άμεσων και μακροχρόνιων επιπτώσεων
- Οι αποκαταστάσεις των ζημιών, η καταστροφών
- Οι συνεχείς βελτιώσεις των σχεδίων αντιμετώπισης
Βάσει της κείμενης νομοθεσίας οι Δήμοι καλούνται να παίξουν έναν ρόλο συμπληρωματικό με αυτό της Περιφερειακής Διοίκησης.
Γεννάται επομένως το ερώτημα κατά πόσο ο ρόλος αυτός είναι αρκετός, ή θα πρέπει όχι μόνο να εντατικοποιηθεί ως προς την αποτελεσματικότητα του, αλλά και να αναβαθμιστεί έτσι ώστε να προσφέρει καλύτερη και πιο άμεση προστασία στους πολίτες.
Σήμερα λειτουργούν Γραφεία Πολιτικής Προστασίας μόνο σε μεγάλους Δήμους, με πολλές επιχειρησιακές αδυναμίες και μεγάλα κενά στην παρεχόμενη πληροφόρηση του κόσμου για πρόσβαση σε τηλέφωνα και στοιχεία μιας κατεξοχήν κρίσιμης υπηρεσίας.
Αυτό είναι ένα σημαντικό πρόβλημα του υπάρχοντος συστήματος που επιβεβαιώθηκε πολλάκις από τις τραυματικές εμπειρίες των πυρκαγιών, των σφοδρών χιονοπτώσεων και των καταποντισμών ολόκληρων οικιστικών συγκροτημάτων στην Αττική και στην Ελληνική περιφέρεια την τελευταία πενταετία.
Απαιτείται λοιπόν να βρεθεί το γρηγορότερο συνολική λύση στο μείζον ζήτημα της πολιτικής προστασίας που κατά την άποψή μου θα πρέπει περιλαμβάνει την αναβάθμιση του ρόλου των Πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α..
Το ένα σκέλος που αφορά στο κράτος, έχει προχωρήσει σε μεγάλο βαθμό η κυβέρνησή μας με τη σύσταση-λειτουργία του Ενιαίου Συντονιστικού Κέντρου Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων το οποίο βέβαια στηρίζεται κυρίως στις δυνατότητες και ικανότητες της κεντρικής διοίκησης και των τοπικών φορέων των Περιφερειών.
Έφτασε πλέον η ώρα οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ να αναλάβουν κι’ αυτοί επιτέλους ολόκληρη την ευθύνη που τους αναλογεί στον ευαίσθητο τομέα της πολιτικής προστασίας.
Ως αυτοδιοικητικές πολιτειακές οντότητες πρέπει να αποφασίσουν τώρα ποιες και πόσες αρμοδιότητες θέλουν και μπορούν να εκτελέσουν, παρέχοντας ταυτόχρονα στον υπόλοιπο μηχανισμό του δημόσιου επιχειρησιακού συστήματος πολιτικής προστασίας τα εχέγγυα μιας υπεύθυνης και αποτελεσματικής δράσης, όποτε και όταν χρειαστεί.
Παράλληλα, καλούνται από τις εξελίξεις να απεμπλακούν από τη στενόμυαλη διοικητική νοοτροπία της οριοθετημένης τοπικής δράσης με τα υπάρχοντα μέσα.
Να τολμήσουν και να ανοίξουν νέους αναπτυξιακούς ορίζοντες με την επέκταση της παρεμβατικής εμβέλειάς τους εκτός των Ελληνικών συνόρων.
Η άμεση επαφή όλων των Ο.Τ.Α. με τους Ευρωπαϊκούς μηχανισμούς και η αξιοποίηση των ιδιαίτερα χρήσιμων και καινοτόμων προγραμμάτων και εργαλείων που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ άλλων και στον τομέα της πολιτικής προστασίας, θα είναι μια υπέρβαση που θα αλλάξει το επιχειρησιακό επίπεδό τους.
Εάν σήμερα δεν διαθέτουν τέτοια δομή μπορούν να την δημιουργήσουν και να προχωρήσουν σε συνεργασία με την κεντρική διοίκηση στην πρόσληψη του απαραίτητου εξειδικευμένου προσωπικού που θα την στελεχώσει.
Έτσι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία δράσης και πολύτιμη επιχειρησιακή ευχέρεια η οποία μπορεί να αποσοβήσει σε πρώτο χρόνο μια επικίνδυνη εξέλιξη σε τοπικό επίπεδο, μέχρι να επέμβει ο κρατικός μηχανισμός.
Κατανοώ ότι η ευθύνη είναι μεγάλη για τους πολύπαθους Δήμους μας οι οποίοι την τελευταία 10ετία λειτουργούν από οικονομικής άποψης συνεχώς στο «κόκκινο», λόγω των ειδικών συνθηκών που δημιούργησαν η παρατεταμένη κρίση και η πανδημία του νέου κορωνοϊού!
Όμως, εξίσου μεγάλη είναι και η υποχρέωσή τους να διαφυλάξουν με τον καλύτερο τρόπο το περιβάλλον, τις ζωές και τις περιουσίες των δημοτών τους.
Η αναβάθμιση του παρεμβατικού ρόλου των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α. στον τομέα της πολιτικής προστασίας είμαι πεπεισμένος ότι αποτελεί πλέον αδήριτη ανάγκη για την χώρα μας και οι Διοικήσεις τους οφείλουν να την αποδεχθούν το συντομότερο και να αναλάβουν πρωτοβουλίες προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό επιβάλλουν το κοινό συμφέρον και η ύψιστη υποχρέωση όλων ημών των πολιτικών για διαφύλαξη με κάθε τρόπο της ασφάλειας των συμπολιτών μας και της κοινωνικής ζωής στον τόπο.
