Σε κλίμα συγκίνησης και με την παρουσία πλήθος κόσμου, γιορτάσθηκε την Κυριακή 15 Μαρτίου η επέτειος της απελευθέρωσης της Καρδίτσας από τις δυνάμεις του άξονα. Η επιμνημόσυνη δέηση έγινε στον Μητροπολιτικό μας Ναό, ενώ ακολούθησε κατάθεση στεφάνων, ενός λεπτού σιγή και ο εθνικός μας ύμνος.
Ο κ. Βερίλλης
Ο Δήμαρχος Καρδίτσας κ. Δομήνικος Βερίλλης, στο σύντομο χαιρετισμό του ανέφερε:
«Η σημερινή επέτειος γιορτάζεται για να τιμήσουμε τους αγώνες των Καρδιτσιωτών που μέσα από τις γραμμές της Εθνικής αντίστασης εξανάγκασαν τον κατακτητή να αποσύρει τα στρατεύματά του από την πόλη μας, στα μέσα του Μαρτίου του 1943. Η Καρδίτσα ήταν η μόνη πόλη στην Ευρώπη που έζησε έστω και για λίγους μήνες σε συνθήκες ελευθερίας την περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής.
Οι αγώνες και οι ηρωισμοί των Καρδιτσιωτών είναι ταυτισμένοι με όλους τους αγώνες της νεότερης Ελλάδας. Οι θρυλικοί εύζωνες του 1ου και αργότερα 1/38 συντάγματος, οι οποίοι έδωσαν επικούς αγώνες στους Βαλκανικούς πολέμους του 12-13 και στη Μικρά Ασία, ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία Καρδιτσιώτες. Προς τιμή του ηρωικού αυτού συντάγματος δόθηκε και το όνομα 1/38 σύνταγμα ευζώνων σε μονάδα του ΕΛΑΣ που έδρασε κι αυτό ηρωικά στην περιοχή, κατά την περίοδο της κατοχής.
Τον Σεπτέμβριο του 1941 ιδρύθηκε το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το γνωστό ΕΑΜ, με ένοπλο τμήμα του τον Εθνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό, τον ΕΛΑΣ. Οι πρώτες αντάρτικες ομάδες εμφανίστηκαν στην περιοχή των Αγράφων στις αρχές του ’42. Οι Καρδιτσιώτες συμμετείχαν μαζικά στο αντάρτικο, είτε στις ένοπλες, είτε στις πολιτικές οργανώσεις του. Τον Απρίλιο του 1942, συγκροτήθηκε στην πόλη μας, με πρωτοβουλία του ΕΑΜ, η «Παλλαϊκή Επιτροπή», η οποία κήρυξε γενική απεργία με αίτημα τη διανομή σουσαμιού. Η αγορά της πόλης νεκρώθηκε και οι Ιταλοί εντυπωσιάστηκαν από την αγωνιστικότητα και το πνεύμα αλληλεγγύης των κατοίκων. Η επιτροπή της «Παλλαϊκής» ζήτησε από τον Ιταλό διοικητή να μοιραστούν τρόφιμα στην πόλη. Οι Ιταλοί δέχτηκαν χωρίς αντιρρήσεις τη διανομή 300.000 κιλών σουσαμιού. Ήταν ένα πρώτου μεγέθους αντιστασιακό γεγονός που εντυπωσίασε το σύνολο του ελληνικού έθνους.
Οι συνεχείς και συντονισμένες πιέσεις που δέχονταν τα κατοχικά στρατεύματα από τα ένοπλα τμήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ανάγκασαν τους Ιταλούς να εγκαταλείψουν την πόλη το βράδυ της 11ης Μαρτίου. Το πρωί της επόμενης η Καρδίτσα ξημέρωσε ελεύθερη από τις Δυνάμεις του Άξονα.. Ήταν η πρώτη ελεύθερη πόλη στην Ευρώπη. Η Καρδίτσα έγινε η πρωτεύουσα όλης της ελεύθερης ελλαδικής ζώνης όχι μόνο γιατί αποτελούσε τη μεγαλύτερη σε πληθυσμό ελεύθερη πόλη, αλλά κυρίως διότι διαδραμάτιζε ρόλο οικονομικής πρωτεύουσας. Ήταν το εμπορικό κέντρο του πλούσιου θεσσαλικού κάμπου και ο κόμβος μεταφοράς εμπορευμάτων μεταξύ της βόρειας, της νότιας και της δυτικής Ελλάδας. Από την πόλη εφοδιάζονταν η Αντίσταση, η συμμαχική αποστολή, το εμπόριο και οι κάτοικοι των ελευθέρων περιοχών. Οι δραστήριοι Καρδιτσιώτες έμποροι, βιοτέχνες και επαγγελματίες προμηθεύονταν πλέον οτιδήποτε έχει ζήτηση σε ικανοποιητικές ποσότητες, καθώς έπαψαν να υπόκεινται στην κατοχική απαγόρευση μετακινήσεως τροφίμων. Οι εγγλέζικες λίρες των συμμάχων μετατρέπονταν στην πόλη σε δραχμές και χρησιμοποιούνταν για την προμήθεια αναγκαίων ειδών που διοχετεύονταν κατόπιν στην Αντίσταση. Οι κρατικές υπηρεσίες και οι δημοτικές αρχές παρέμειναν παρ’ ότι οι δυνάμεις της Αντίστασης, οι οποίες είχαν εγκατασταθεί στην πόλη, μπορούσαν να εγκαταστήσουν λαϊκή εξουσία. Η μοναδική ως τότε αντιστασιακή εφημερίδα «Εμπρός», που εκδίδονταν παράνομα και πριν την απελευθέρωση, καθώς η νεοεκδοθείσα από τις εγκαταστάσεις του «Νέου Αγώνα» «Φωνή του ΕΑΜ», κυκλοφορούσαν πλέον ελεύθερα στην Καρδίτσα από τις 13 Μαρτίου. Τα φύλλα τους κυκλοφορούσαν παράνομα και στις άλλες θεσσαλικές πόλεις καθώς και στην Αθήνα, μέσα σε τσουβάλια με φασόλια και άλλα αγροτικά προϊόντα.
Ωστόσο οι αιφνιδιαστικές επιδρομές των Ιταλών, όπως εκείνη στις 12 Απριλίου του 1943, η οποία κόστισε 6 ζωές, ανάγκασαν τους αντάρτες να απομακρύνουν τις αντιστασιακές οργανώσεις από την πόλη και να φυγαδεύσουν πιεστήρια, μελάνι και χαρτί στο βουνό. Τα τυπογραφεία εγκαταστάθηκαν στη Νεράιδα, στο Νεοχώρι, στη Μούχα, στη Φυλακτή και αλλού και εξέδιδαν χιλιάδες φύλλα που διοχετεύονταν στη Θεσσαλία, κατεχόμενη και μη. Τα γεγονότα που ακολούθησαν ήταν λίγο πολύ γνωστά:
- Το Σεπτέμβριο του ’43 η Ιταλική κυβέρνηση συνθηκολόγησε και στη Θεσσαλία πάνω από 10.000 Ιταλοί της μεραρχίας Πινερόλο προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ.
- Στις 11 Οκτωβρίου του ’43 εισέβαλε στην Καρδίτσα δύναμη των ΕΣ-ΕΣ, η οποία αιφνιδίασε την πόλη που είχε συνηθίσει από το Μάρτιο να ζει ελεύθερη. Ακολούθησαν μάχες μέσα στην πόλη με νεκρούς και από τις δύο πλευρές. Λίγες μέρες αργότερα οι Γερμανοί επέστρεψαν και εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην πόλη. Παρ’ όλα αυτά, πολλά στελέχη των Αντιστασιακών Οργανώσεων παρέμειναν, χωρίς να καταδίδονται από τους ντόπιους.
- Το Νοέμβριο του ΄43 οι Γερμανοί επιχείρησαν με 1.800 άντρες και 200 αυτοκίνητα να καταλάβουν το οροπέδιο της Νεβρόπολης, όπου λειτουργούσε το συμμαχικό αεροδρόμιο.
- «Ούτε σπυρί σιτάρι στον κατακτητή» ήταν το κυρίαρχο σύνθημα του ΕΑΜ στις αρχές της Άνοιξης του ’44. Η πείνα του ’41-’42, που κόστισε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς σε όλη την Ελλάδα, έδειξε πως δεν πρέπει πάλι να στερηθεί ο λαός το ψωμί του. Στην περιοχή μας το καρδιτσιώτικο 1/38 προετοιμάστηκε για τη μάχη της σοδειάς. Την ίδια εντολή πήρε και το 4ο σύνταγμα, που είχε πεδίο δράσης την περιοχή Τρικάλων. Τα δυο συντάγματα έδωσαν τους καλύτερους από τους εμπειροπόλεμους αντάρτες και τα στελέχη τους για τη συγκρότηση πολλών ολιγάριθμων, ευέλικτων και ισχυρά οπλισμένων σωμάτων κομάντος που θα αλώνιζαν τον κάμπο. Έτσι ο λαός και οι αντιστασιακές οργανώσεις, σε κλίμα ενθουσιασμού, θέριζε, αλώνιζε, μετέφερε, έκρυβε κάτω από δύσκολες συνθήκες.
- Το καλοκαίρι του ’44 το ΕΑΜ σχεδίασε επιθέσεις σε πόλεις με σκοπό την απελευθέρωσή τους. Πρώτη επιλέχθηκε η Καρδίτσα. Τη νύχτα της 17ης Ιουλίου 1944 ισχυρές δυνάμεις του ΕΛΑΣ ενήργησαν μεγάλης έκτασης επίθεση κατά της γερμανοκρατούμενης Καρδίτσας.
Όμως οι ομαδικές εκτελέσεις πατριωτών και η τρομοκρατία συνεχίστηκαν.
Τελικά την 1η Σεπτεμβρίου του 1944 οι Γερμανοί αναγκάστηκαν και αυτοί να συμπτυχθούν στα Τρίκαλα εγκαταλείποντας την Καρδίτσα. Έτσι η Καρδίτσα παρέμεινε πάλι ελεύθερη, ενώ η υπόλοιπη Ελλάδα ελευθερώθηκε ενάμιση μήνα μετά, στις 18 Οκτωβρίου, με την άφιξη της Ελληνικής κυβέρνησης από την Μέση Ανατολή».
