Στο σχολείο πέρασα δύσκολα, τα άλλα παιδιά με κορόιδευαν γιατί είχα περιττά κιλά, γιατί ήμουν μελαψός. Με κατηγορούσαν χωρίς λόγο για πράγματα που είχε κάνει κάποιος άλλος. Ένιωθα πως εγώ έφταιγα γι’ αυτό που γίνεται. Πως γίνεται άραγε ένα παιδί να αρχίσει να σκορπάει το φόβο στο σχολείο; Ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι απλά ένα σχολικό συμβάν, αλλά ένα κοινωνικό φαινόμενο.
Τα παιδιά πάντα πείραζαν το ένα το άλλο. Πειράγματα που συμβαίνουν μεταξύ φίλων χωρίς να περιλαμβάνουν την πρόκληση σωματικού πόνου. Όταν οι πράξεις δεν γίνονται στα όρια του παιχνιδιού και εμπλέκουν άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις, τα πειράγματα γίνονται εκφοβισμός.
Πίσω από την συμπεριφορά ενός παιδιού κρύβεται η σχέση του με τους γονείς ,τα πρότυπα της οικογένειας, η ανατροφή του. Στην σημερινή εποχή τα παιδιά εκτίθενται σε σκηνές βίας και επιθετικότητας μέσα από ταινίες, ηλεκτρονικά παιχνίδια, μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης.Η εξοικείωση αυτή με τη βία οδηγεί τα παιδιά να θεωρούν ότι έτσι είναι η ζωή , έτσι λύνονται οι διαφορές, ενώ οι αντιδράσεις των γονιών με απόψεις όπως “άμα σε χτυπήσει, θα τον χτυπήσεις” , “καλά έκανες και τον χτύπησες”, θεριεύουν το φαινόμενο.
Η ελλιπής διαπαιδαγώγηση ,ο περιορισμένος χρόνος που απομένει στους γονείς για να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους, η αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, διαμορφώνουν χαρακτήρες και συμπεριφορές. Παιδιά ανασφαλή, αγχώδη με χαμηλή αυτοεκτίμηση που δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους ή παιδιά ευέξαπτα, χωρίς ευαισθησίες, με έντονη ανάγκη να κυριαρχήσουν πάνω στους άλλους. Άλλα μετατρέπονται σε θύτες και άλλα σε θύματα.
Η βία και ο εκφοβισμός υπήρχαν πάντοτε. Ο εκφοβισμός εμφανίζεται όταν δεν προσπαθούμε να κατανοήσουμε και να αποδεχθούμε ότι είμαστε διαφορετικοί. Η διαφορετικότητα ξεκινά από την εξωτερική μας εμφάνιση. Είμαστε διαφορετικοί, γιατί μπορεί να είμαστε χοντροί ή λεπτοί, ψηλοί ή κοντοί μπορεί να ντυνόμαστε διαφορετικά ή να έχουμε διαφορετικό χρώμα δέρματος.
Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά αρχίζουν να δημιουργούνται οι διακρίσεις εξαιτίας των αντιλήψεων των ενηλίκων που τα επηρεάζουν. Οι γονείς αποτελούν τον καθρέφτη των παιδιών, αν αυτοί στοχοποιούν την διαφορετικότητα τότε αναμφίβολα και το παιδί τους θα τη στοχοποιήσει .
Η πιο συχνή μορφή εκφοβισμού είναι ο λεκτικός εκφοβισμός (56.5%) που περιλαμβάνει αρνητικά σχόλια ή πειράγματα για την εμφάνιση, τις πράξεις του ατόμου, κουτσομπολιά ή διάδοση φημών. H αμέσως επόμενη μορφή είναι ο σωματικός εκφοβισμός ( 30.5%) που περιλαμβάνει βανδαλισμό, κλέψιμο, σωματικές πράξεις που ταπεινώνουν και τέλος, ο κοινωνικός εκφοβισμός, η απομόνωση και η κοροϊδία των μαθητών από όλη την τάξη (27.8%). Ενώ ένας στους τρεις μαθητές έχει υποστεί εκφοβισμό, το 16,5% δεν τόλμησε ποτέ να το καταγγείλει.
Τα περισσότερα περιστατικά εκφοβισμού πιστεύουν πως αν καταγγείλουν το πρόβλημα, θα χειροτερέψουν τα πράγματα. Το 50 % δεν αναφέρει πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι το αναφέρουν σε φίλους και σπάνια στους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς. Έτσι λοιπόν υπάρχουν μαθητές που περνούν τα σχολικά τους χρόνια σε συνθήκες φόβου, ανασφάλειας ,ενοχής και ταπείνωσης, εωσότου συμβεί κάποιο περιστατικό απειλητικό για την ζωή τους και αποκαλυφθεί το δράμα τους από τις ειδήσεις.
Υπάρχουν λύσεις, αρκεί να μιλήσεις. Τα παιδιά πρέπει να σπάσουν τη σιωπή τους ,οι εκπαιδευτικοί ,οι γονείς και όλοι εμείς έχουμε υποχρέωση να θέσουμε το πρόβλημα υπό έλεγχο και να το εξαλείφουμε. Αναμφισβήτητα, ο εκφοβισμός ασκεί επιρροή στην κοινωνία και η αντιμετώπισή του δεν μπορεί να γίνει μόνο απο το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά από ολόκληρη την κοινωνία.Το σχολείο μπορεί να βοηθήσει να σεβόμαστε το διαφορετικό,να χτίζονται υγιείς κοινωνικές σχέσεις ,να μην αποδεχόμαστε βίαιες συμπεριφορές αλλά δυστυχώς δυσκολεύεται να αναγνωρίσει πότε υπάρχει εκφοβισμός.
Η αντιμετώπισή θα πρέπει να βασιστεί στην αλλαγή της συμπεριφοράς των μαθητών, των γονέων και της κοινωνίας τονίζοντας τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Η σημερινή κοινωνία επιβάλει την ένταξη μας στη διαφορετικότητα και εμείς καλούμαστε να ζήσουμε αποτελεσματικά και ουσιαστικά μέσα σε αυτή. Ο βαθμός ετοιμότητας του καθενός μας στη διαβίωση σε μια τέτοια κοινωνία δεν είναι ο ίδιος. Όλοι έχουμε το δικαίωμα να αντιμετωπιζόμαστε με σεβασμό και ευγένεια. Αποδεχθείτε με όπως είμαι, αλλιώς θα μιλήσω . Εμείς θα είμαστε εδώ να σε ακούσουμε. Έχεις κάτι να μας πεις;
Γράφει η Λία Ρογγανάκη, Γενικός–Οικογενειακός Ιατρός, Επιμελήτρια Ά Κέντρο Υγείας Μουζακίου, Περιφερειακή Σύμβουλος
